Της Μαριανίνας Πάτσα

Είναι ο παγκοσμίως διάσημος καλλιτέχνης των δρόμων του οποίου η ταυτότητα παραμένει άγνωστη. Τα έργα του, πολιτικά, σατιρικά, ευφυή, ξεφυτρώνουν σε τοίχους σε όλο τον κόσμο. Πολλές φορές οι τοίχοι που τα φιλοξενούν κλέβονται ή πωλούνται μαζί με το κτίριο, εκτοξεύοντας την αξία του.

Τα γκραφίτι του χρησιμοποιούνται ως «όπλο» απέναντι σε παγκόσμια πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα όπως ο πόλεμος, η μετανάστευση, ο καταναλωτισμός, ο φασισμός.

«Η Γάζα περιγράφεται σαν τη μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή του κόσμου. Αυτό όμως είναι κάπως άδικο για τις φυλακές, διότι εκεί δεν κόβουν το ρεύμα και το νερό κάθε μέρα». Στη Λωρίδα της Γάζας, όπου κανείς δεν επιτρέπεται να βγει ή να μπει και οι έγκλειστοί της υποφέρουν από ασιτία και λειψυδρία -όταν δεν βομβαρδίζονται- ο Banksy κατάφερε να τρυπώσει. Εκεί δημιούργησε μια σειρά έργων πάνω στα παλαιστινιακά ερείπια, κάνοντας μια σαφή δήλωση σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των προσφύγων από τους δυτικούς. Η γάτα με τον φιόγκο που στέκει πάνω στον μισογκρεμισμένο τοίχο της Γάζας, «χτυπάει» κάθε δυτικό σπίτι με πρόσβαση στο ίντερνετ: «Όλοι αδιαφορούμε. Και κάνουμε like στα social media, σε βίντεο με γατάκια».

Το μεγαλύτερης κλίμακας έργο του καλλιτέχνη, το σκοτεινό και ανατρεπτικό θεματικό πάρκο Dismaland, επί 5 εβδομάδες υπήρξε το άκρως αντίθετο της Disneyland. Ο κόσμος συνέρρεε μαζικά για να δει δελφίνια πνιγμένα στο πετρέλαιο, Σταχτοπούτες που αναποδογύρισαν με τις άμαξες-κολοκύθες τους στην άκρη του δρόμου και σκοτώθηκαν, ονειρικά κάστρα να γίνονται ερείπια… Οι κυριότερες θεματικές του πάρκου: Οικολογική καταστροφή, καπιταλισμός, κατάχρηση εξουσίας, βία. Η Dismaland, στην σύντομη διάρκεια λειτουργίας της, δέχθηκε 150.000 επισκέπτες προσθέτοντας 20 εκατομμύρια λίρες στην οικονομία του θέρετρου Weston-super-Mare όπου βρισκόταν (το οποίο έχει πληθυσμό μόλις 75.000 κατοίκους). Τελικά αποσυναρμολογήθηκε για να χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο στη «ζούγκλα», στρατόπεδο συγκέντρωσης μεταναστών στο Καλαί της Γαλλίας, στο οποίο βρίσκονταν χιλιάδες μετανάστες από Συρία, Λιβύη και Ερυθραία.

Τα έργα του Banksy δεν έχουν όλα καλή τύχη. Σε αντίθεση με την τοιχογραφία που εμφανίστηκε σε νοσοκομείο του Bristol, όπου το 97% των κατοίκων ψήφισαν να διατηρηθεί, ο αρουραίος-χαρτογιακάς της Wall Street δεν επιβίωσε. Ήταν συνοδευόμενος από το σύνθημα “Let them eat crack”, παραπέμποντας στην Marie Antoinette και το κέικ που πρότεινε στον πεινασμένο λαό της Γαλλίας όταν ζητούσε ψωμί.

Ο άπιαστος καλλιτέχνης τρολλάρει το σύστημα που τον εμπορεύεται. Το διάσημο “Girl with Balloon” πωλήθηκε για 1,18 εκατ. ευρώ σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s. Όταν η δημοπρασία έκλεισε, ένας εσωτερικός μηχανισμός τέθηκε αυτόματα σε λειτουργία και έκανε τον πίνακα κομμάτια. Ο Banksy ανέβασε στον στα social media το στιγμιότυπο, μαζί με το απόφθεγμα του Pablo Picasso «Η επιθυμία να καταστρέφεις είναι επίσης δημιουργική», ανατροφοδοτώντας τις διαφωνίες σχετικά με το ποιό είναι το μέλλον της τέχνης του δρόμου.