Υπήρξε ο πρωτοπόρος που χάλασε τη «σούπα» και έριξε πέτρα στη βιτρίνα του κομμουνισμού της Σοβιετικής Ένωσης όταν ακόμη αυτός διατηρούσε μεγάλη επιρροή παγκοσμίως και ιδιαίτερα σε κύκλους «διανοουμένων» της Δύσης που επηρέαζαν την κοινή γνώμη. Ο λόγος για τον ρώσο ποιητή και συγγραφέα Boris Pasternak (1890-1960), ο οποίος με το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημά του, το «Δόκτωρ Ζιβάγκο», περιέγραψε με εμφατικό τρόπο την πνιγηρή καθημερινότητα του καθεστώτος των Μπολσεβίκων της εποχής του Στάλιν αλλά και αργότερα. Το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα το έγραψε σε ένα ήσυχο εξοχικό σπίτι στο Περεντέλκινο, λίγο έξω από τη Μόσχα, λίγο πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο , τo 1937, όταν πλέον είχε κατανοήσει την εγκληματική φύση του σταλινισμού. Το βιβλίο φυσικά απαγορεύτηκε από το σοβιετικό καθεστώς. Μεταφέρθηκε λαθραία στο εξωτερικό και τελικά εκδόθηκε μετά από 20 χρόνια στα ιταλικά από τον εκδοτικό οίκο Feltrinelli το 1957.

O αντίκτυπος που προκάλεσε ήταν ισχυρός με αποτέλεσμα να εκδοθεί σε πολλές άλλες χώρες της Δύσης. Το 1958 το «Δόκτωρ Ζιβάγκο», βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας αλλά αναγκάσθηκε να το αποποιηθεί μετά από πίεση για πολιτικούς λόγους. Παρά το γεγονός ότι κανένας Σοβιετικός κριτικός δεν είχε διαβάσει το βιβλίο, απαίτησαν την αποβολή του από την Ε.Σ.Σ.Δ. Την ίδια χρονιά αλλά και το 1959, η αμερικάνικη έκδοσή παρέμεινε για μήνες στην κορυφή της λίστας ευπώλητων των New York Times. Κυκλοφόρησε στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου εκτός από τη μητρική του, έγινε best seller και ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα όλων των εποχών.

Photo Credit: International Center of Photography

Όμως ο Boris Pasternak δεν πρόλαβε να γευτεί τη διασημότητα. Απεβίωσε στα 70 του χρόνια, στις 30 Μαΐου του 1960. Χιλιάδες άνθρωποι ταξίδεψαν στο Περεντέλκινο για την κηδεία του. Όλοι οι παρόντες απήγγειλαν το απαγορευμένο ποίημα “Άμλετ”. Όπως έγραψε και ο ίδιος: «ο άνθρωπος γεννήθηκε για να ζει, όχι για να προετοιμαστεί για τη ζωή».

Λίγο πριν την κατάρρευση του κομμουνισμού το 1988, το μυθιστόρημα εκδόθηκε και στην πατρίδα του, τη Σοβιετική Ένωση. Το 1989, το βραβείο Νόμπελ δόθηκε στον υιό του σε τελετή στη Στοκχόλμη. Αναμφίβολα αυτό το μικρό άρθρο δεν περιλαμβάνει-και δεν θα μπορούσε- το κυρίως έργο του που ήταν ποιητικό και αναγνωρίστηκε ως «έργο αγνής, παρθένας, αχαλίνωτης έμπνευσης» από τους σημαντικούς ρώσους ποιητές και διανοούμενους της γενιάς του όπως ο Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, η Άννα Αχμάτοβα και ο Βλαντίμιρ Ναμπόκοφ.

Το βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με πρωταγωνιστές τον Ομάρ Σαρίφ και την Τζούλι Κρίστι, σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λην, το 1965. Η ταινία έγινε παγκόσμια επιτυχία γεγονός που συνετέλεσε στην περαιτέρω παγκόσμια αναγνώριση του ποιητή. H ανάγνωση του βιβλίου σε συνδυασμό με την κλασική ταινία είναι μια ξεχωριστή επιλογή.