του Χρήστου Ζαμπούνη

Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που μία τηλεοπτική σειρά μού δίνει το έναυσμα να ανατρέξω στο βιβλίο που την ενέπνευσε, στην «Υπέροχη φίλη μου», της Elena Ferrante. Επίσης, είναι ελάχιστες οι φορές που η ταυτότης μίας επιτυχημένης συγγραφέως παρέμενε μυστική επί δεκαετίες. Εάν δεν είχε εμφιλοχωρήσει η έρευνα ενός επίμονου Ιταλού δημοσιογράφου, μάλλον δεν θα την μαθαίναμε ποτέ. Ο Claudio Gatti, αυτό είναι το όνομά του, ακολούθησε την ροή του χρήματος και ανεκάλυψε ότι μία άσημη μεταφράστρια, η Anita Raja, βρίσκεται πίσω από το εύηχο ψευδώνυμο «Ferrante». Το ερώτημα που έθεσε, παρέμενε, έως σήμερα, αναπάντητο: Πώς με την «συμβολική» αμοιβή των μεταφράσεων από τα ιταλικά στα γερμανικά η Raja αγόρασε πολυτελή διαμερίσματα και εξοχικά;

Μιάς και ομιλούμε για μεταφράσεις, η απόδοσις της λέξεως geniale σε υπέροχη, διευρύνει την κυριολεκτική της σημασία, η οποία είναι κάτι μεταξύ του πανέξυπνης και ιδιοφυούς, εξ’ ου και ο αγγλικός τίτλος της σειράς, που είναι «My brilliant friend». Επί της υποθέσεως τώρα. Πρόκειται για την ιστορία μίας γυναικείας φιλίας με φόντο την Νάπολη του τελευταίου ημίσεως του 20ού αιώνος. Δύο κοριτσάκια μεγαλώνουν σε μία φτωχογειτονιά και βιώνουν την σκληρότητα της πατριαρχικής ιταλικής κοινωνίας κάνοντας όνειρα να γράψουν ένα βιβλίο και να ξεφύγουν από το καταπιεστικό περιβάλλον που τις δυναστεύει. Η αγάπη που τρέφουν η μία για την άλλη είναι ατελής, διότι υπονομεύεται πότε από την ανειλικρίνεια και πότε από την απάθεια. Περισσότερα, όμως, επί της οθόνης.

Η τηλεοπτική μεταφορά του πρώτου βιβλίου της Τετραλογίας της Νάπολης είναι άρτια και ενισχύεται από την διατήρηση του λεκτικού ναπολετάνικου ιδιώματος. Εάν δεν υπήρχαν οι υπότιτλοι, ακόμη και εμείς οι ιταλομαθείς δεν θα καταλαβαίναμε λέξη.

Η παγκόσμια φήμη της Ferrante, με τα δεκάδες εκατομμύρια αντιτύπων σε δεκάδες γλώσσες, εξηγεί την συμμετοχή του οπτικοτηλεοπτικού κολοσσού ΗΒΟ στην συμπαραγωγή, μαζί με την κρατική ιταλική RAI, της υπέροχης αυτής σειράς. Η πρότασις ολοκληρώνεται με την ανάγνωση όλων ανεξαρτήτως των βιβλίων της κορυφαίας συγγραφέως της εποχής μας, αρχής γενομένης με την «Βάναυση Αγάπη», του εκδοτικού οίκου Perugia, που την ανεκάλυψε στην Ελλάδα.