του Γιώργου Αρχιμανδρίτη

Με την ευκαιρία της έκδοσης του πολυτελούς τόμου «Athens Riviera » από τον οίκο Assouline, η Γαλλίδα συγγραφέας του βιβλίου Stéphanie Artarit, πρώην ψυχαναλύτρια και νυν επιχειρηματίας, που ζει ανάμεσα στην Αθήνα και την Αντίπαρο, μας μιλά για τη δική της Ελλάδα.

Ποιες είναι οι πρώτες αναμνήσεις σας από την Ελλάδα;

Είναι οι αναμνήσεις που έχω ως νεαρό κορίτσι 18-20 χρονών, όταν ήρθα για πρώτη φορά εδώ διακοπές με την καλύτερή μου φίλη. Ήταν η πρώτη φορά που έφευγα μόνη μου, χωρίς τους γονείς μου, και με την φίλη μου αποφασίσαμε να έρθουμε στη Σαντορίνη. Έχω ταξιδέψει πολύ στη ζωή μου και έχω δει πολλά όμορφα μέρη. Η Σαντορίνη όμως είναι για μένα ένα από τα πιο όμορφα μέρη στον πλανήτη, ένα θέαμα μοναδικό που δεν δημιουργήθηκε από ανθρώπινη παρέμβαση, όπως οι θαυμαστές πυραμίδες της Αιγύπτου ή ο ναός του Άνγκορ στην Καμπότζη, αλλά από την ίδια τη φύση, από ένα ηφαίστειο που δημιούργησε αυτό το ακραίο δραματικό τοπίο που σε συγκλονίζει. Η Ελλάδα γενικά έχει κάτι ακραίο και, ως χώρα, φέρει όλο το φαντασιακό του δυτικού πολιτισμού μας. Είναι η αρχή της ανθρωπότητας.

Οι Γάλλοι αγαπούν την Ελλάδα διαφορετικά απ’ ό,τι οι άλλοι λαοί;

Όταν είσαι Ευρωπαίος αγαπάς την Ελλάδα διαφορετικά, διότι η Ελλάδα είναι η κοιτίδα του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η αλήθεια όμως είναι ότι εμείς οι Γάλλοι έχουμε ιδιαίτερη σχέση με την Ελλάδα. Μεγαλώσαμε με τα βιβλία του Jean-Pierre Vernant και τα διαβάσαμε κι εμείς στα παιδιά μας. Οι θεοί των Αρχαίων Ελλήνων αποτελούν μέρος της ζωής μας, της μυθολογίας μας. Εγώ επιπλέον, ως ψυχαναλύτρια, έχω ιδιαίτερη σχέση με τους μύθους, διότι αποτελούν τη βάση της ψυχανάλυσης. Οι μύθοι βρίσκονται παντού, είναι η καθημερινότητά μας. Δεν υπάρχει ψυχαναλυτής χωρίς τον Οιδίποδα. Δεν υπάρχει ψυχανάλυση χωρίς την Ελλάδα. Όλα αυτά λοιπόν είναι πολύ παρόντα στη ζωή όχι μόνο των Γάλλων, αλλά και όλων των λαών της Δύσης. Από τη μια άκρη της Ευρώπης ως την άλλη, από τη Μεσόγειο ως την Αγγλία, είμαστε απολύτως εμποτισμένοι από τον ελληνικό πολιτισμό.

Η ζωή στη χώρα μας έχει επαληθεύσει ή διαψεύσει τις προσδοκίες σας;

Έχω ζήσει στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στο Χονγκ Κονγκ και στο Τόκυο. Η Αθήνα όμως μου πρόσφερε τη δυνατότητα να ζήσω σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που είναι πιο κοντά στην κουλτούρα μου και στην ιδέα που είχα σχηματίσει για τη ζωή που επιθυμούσα να ζήσω: μια ζωή με περισσότερη απλότητα, με μια ποιότητα που δεν βρίσκεις πια στη Γαλλία ή στο Παρίσι – ίσως μόνο στη Νότια Γαλλία σε κάποια μικρά χωριά. Εδώ όμως πρόκειται για μια μεγαλούπολη που σου προσφέρει τη χαρά της ζωής, τον ήλιο, το φως, τη δυνατότητα να περπατάς αμέριμνα στους δρόμους, να απολαμβάνεις τις όμορφες ακτογραμμές της και, όσο κι αν σας φαίνεται αστείο, να τρως νόστιμες ντομάτες. Αυτά μου αρκούν. Τα παιδιά μου είναι χαρούμενα, περνούν πολλές ώρες έξω, τρέχουν, αθλούνται, και το καλοκαίρι, στην Αντίπαρο, περνούν τις μέρες τους στη θάλασσα. Η αλήθεια είναι ότι πριν έρθω να εγκατασταθώ εδώ, νόμιζα ότι η Αθήνα ήταν μια πόλη κάπως άσχημη και εγκαταλελειμμένη. Όταν όμως ήρθα, ανακάλυψα τις ομορφιές της κι έγινα αμέσως μέρος του τοπίου. Μόνο η γλώσσα μου λείπει πια για να είμαι Ελληνίδα.

Ποιες μορφές του ελληνικού πολιτισμού σας συγκινούν ιδιαίτερα;

Αυθόρμητα έρχεται στο μυαλό μου ο Καβάφης. Η Μαρία Κάλλας επίσης. Κλαίω κάθε φορά που την ακούω. Ίσως όχι επειδή είναι Ελληνίδα, αλλά σίγουρα επειδή είναι η Μαρία Κάλλας. Κι έπειτα, μορφές σαν τη Μελίνα Μερκούρη. Είναι όμως επειδή ήταν Ελληνίδα; Δεν είμαι σίγουρη. Πρόσφατα, όταν έγραφα το βιβλίο « Athens Riviera », είδα ξανά το υπέροχο «Ποτέ την Κυριακή», που εμπεριέχει ό,τι ενσαρκώνει η Μελίνα ως γυναίκα: αυτή τη μεγάλη ελευθερία, η οποία όμως δεν ξέρω αν είναι αντιπροσωπευτική της Ελληνίδας γυναίκας. Και το λέω αυτό διότι η θέση της γυναίκας στην Ελλάδα δεν φαίνεται ιδιαίτερα εύκολη. Η Ελληνίδα κατηγοριοποιείται και προσδιορίζεται από το φύλο της – «μητέρα και πόρνη». Οι Γαλλίδες προβάλλουν λιγότερο τη γυναικεία τους υπόσταση, διατηρώντας όμως πάντα την θηλυκότητά τους – το πρότυπο της Παριζιάνας. Απλώς η θηλυκότητά τους δεν τους επιβάλλει να την επιδεικνύουν. Ενώ οι Ελληνίδες την προβάλλουν τόσο στον τρόπο με τον οποίον ντύνονται όσο και στον τρόπο με τον οποίον εκτελούν τον ιδιαίτερα βαρύ κοινωνικό τους ρόλο στο σπίτι και την οικογένεια. Συνεπώς, δεν θεωρώ ότι μορφές σαν την Μελίνα Μερκούρη είναι αντιπροσωπευτικές της Ελληνίδας γυναίκας. Ίσως όμως και να κάνω λάθος.

Η έννοια του Ωραίου βρίσκετε ότι είναι διαφορετική στην Ελλάδα απ’ ό,τι στη Γαλλία;

Στη Γαλλία η έννοια της ομορφιάς εμπεριέχει κάτι επεξεργασμένα εκλεπτυσμένο, ενώ στην Ελλάδα εμπεριέχει κάτι πολύ πιο ατόφιο και ίσως πιο ανεπεξέργαστο, πιο φυσικό. Κι έπειτα στην Ελλάδα υπάρχει περισσότερη ένταση στα πράγματα και τους ανθρώπους. Οι Έλληνες μιλάνε δυνατά, γελάνε δυνατά κι αυτό μου αρέσει πολύ. Η ομορφιά της Ελλάδας έγκειται για μένα σ’ αυτή την έλλειψη συγκράτησης. Έγκειται επίσης στη χαρά της ζωής, στην καλοσύνη και την απλότητα των Ελλήνων, στον αυθορμητισμό τους, που λατρεύω, και στην τόλμη τους όταν επιθυμούν κάτι και προσπαθούν να το αποκτήσουν αψηφώντας τις δυσκολίες και τα εμπόδια.

Αν έπρεπε να χαρακτηρίσετε την Ελλάδα με κάποιες λέξεις ή φράσεις ποιες θα ήταν αυτές;

Θάλασσα (δεν μπορείς να μιλήσεις για την Ελλάδα χωρίς να μιλήσεις για τη θάλασσα), αυθορμητισμός, ορμή, ζωντάνια, κίνηση και, πάνω απ’ όλα, ελευθερία.

Photos by Marina Vernicos