της Μαριανίνας Πάτσα

Έτος 1917. Στην ορεινή πόλη Ίνσμπρουκ της Αυστρίας γεννιέται ένα αγόρι που έμελλε να γίνει ένας από τους πιο επιδραστικούς βιομηχανικούς σχεδιαστές του 20ού αιώνα. Ο Ιταλός Ettore Sottsass μεγαλώνει παρατηρώντας τον αρχιτέκτονα πατέρα του να δημιουργεί. Η γοητεία που του ασκεί το έργο του γίνεται μέσα του η αφετηρία της δικής του δημιουργικότητας. Έξι δεκαετίες μετά, ο Sottsass έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στην ιστορία του design, μέσα από μια πλούσια και πολυεπίπεδη καριέρα. Ο Sottsass σπουδάζει στο τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου του Τορίνο. Μετά τη στρατιωτική του θητεία κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εγκαθίσταται στο Μιλάνο και εργάζεται ως σχεδιαστής επίπλων.

Ένα ταξίδι στις ΗΠΑ στα μέσα του ’50 τον εισάγει στον κόσμο της pop art και μαγεύεται. Τα τολμηρά της χρώματα τον εμπνέουν. Τα πρωτότυπα σχέδιά του τού ανοίγουν τον δρόμο για το μεγάλο βήμα. Ως σύμβουλος στην Olivetti (την εταιρεία στην οποία ο Jack Kerouac χρωστά την αγαπημένη του γραφομηχανή), σχεδιάζει μερικά από τα πιο εμβληματικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου του υπολογιστή Elea 9003 (1959) και της κόκκινης πλαστικής φορητής γραφομηχανής Valentine (1969). Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ιδρύει την ομάδα των διεθνών μεταμοντέρνων σχεδιαστών και αρχιτεκτόνων του Μέμφις, η οποία πρωτοστατεί φέρνοντας ουσιαστικές αλλαγές στο design, προκαλώντας συγχρόνως αντιδράσεις στους θεωρητικούς της εποχής, αφού τολμά να πειραματιστεί με νέα υλικά, χρώματα και φόρμες, μέχρι ο τομέας του σχεδιασμού να ξεκολλήσει επιτέλους από τα στεγανά του και να περάσει στο επόμενο στάδιο. Το design για τον Sottsass είναι πλαίσιο επικοινωνίας και έχει μεγαλύτερες δυνάμεις από το να διακοσμεί απλώς ή να κάνει τη ζωή πιο εύκολη: ενισχύει την ιδεολογία, ορίζει την κοινωνική συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής. Και κάθε ένα από τα δημιουργήματά του διαθέτει ένα ειρωνικό πνεύμα, σαν να βγάζει τη γλώσσα στον κοινωνικό συντηρητισμό.

Ο Sottsass δεν μένει πια εδώ. Όμως η εντυπωσιακή δουλειά του αποτελεί συχνά αντικείμενο αναδρομικών εκθέσεων, όπως στο Μουσείο Τέχνης του Λος Άντζελες (2006), στο Μουσείο Σχεδιασμού στο Λονδίνο (2007) και αλλού. Και πλέον γνωρίζουμε ότι η πραγματική δύναμη του χαρακτήρα του σχεδιαστή είναι πολύ μεγαλύτερη από κάθε μεμονωμένο κίνημα. Ο Sottsass υποκινούνταν πάντα από την επιθυμία να φτάσει βαθύτερα, κάτω από την επιφάνεια των αντικειμένων. Εκεί όπου ζουν η ποίηση, το όνειρο, η ανυπακοή απέναντι στις νόρμες, το μέλλον. Η επιθυμία του πραγματώθηκε.