Εγκαταλελειμμένα, αλλά απόκοσμα όμορφα

Δύο νέα βιβλία της Ελληνοαμερικανίδας φωτογράφου Joanna Kalafatis

της Dody Tsiantar*

Όταν ακούτε τις λέξεις «πόλη-φάντασμα», τι σας περνάει από το μυαλό; Πιθανότατα, παλιά, άδεια κτίρια και σκονισμένοι δρόμοι. Αυτό ακριβώς είναι το φωτογραφικό project της Ελληνοαμερικανίδας φωτογράφου Joanna Kalafatis, το οποίο αποτυπώνεται σε δύο πανέμορφα φωτογραφικά βιβλία, που δημοσιεύθηκαν στα τέλη του περασμένου έτους και εστιάζουν σε όμορφα εγκαταλελειμμένα κτίρια στην Καλιφόρνια.

Και τα δύο βιβλία –«Εγκαταλελειμμένη Βόρεια Καλιφόρνια» (Abandoned Northern California: A Land of Contradictions) και «Εγκαταλελειμμένη Νότια Καλιφόρνια» (Abandoned Southern California: The Eras That Shaped the West)– προσφέρουν στους αναγνώστες ένα φωτογραφικό ταξίδι σε απομακρυσμένες περιοχές σε ολόκληρη την πολιτεία, μεταφέροντάς τους σε τραχείς οι- κισμούς εξόρυξης, αλλά και σε οδικούς σταθμούς και βενζινάδικα κατά μήκος της εικονικής οδού Route 66.

Διακρίνεται ένας ρομαντισμός στις φωτογραφίες, μερικές από τις οποίες παραπέμπουν στους πίνακες ζωγραφικής του Edward Hopper, που παρουσιάζουν εικόνες άδειων δρόμων και κτιρίων και μια αίσθηση ιστορίας, η οποία παραδόξως διατηρείται σε αυτές τις εγκαταλελειμμένες δομές. Σε αυτές τις εικόνες μπορούμε να δούμε και να νιώσουμε την ηχώ της παλιάς Δύσης, καθώς και τον ενθουσιασμό των εξερευνητών.

«Θέλω να παρουσιάσω αυτή τη συλλογή όχι σαν μια μυστηριώδη υπενθύμιση των ζωών και των κατοικιών που έχουν εξαφανιστεί, αλλά ως μια ματιά σε κάθε διαδοχικό κύμα της ιστορίας που έχει δώσει αυτό το μεγαλείο στον διακριτικό της χαρακτήρα και έχει επηρεάσει τη φύση των πόλεων και τη νοοτροπία του λαού της Καλιφόρνια μέχρι σήμερα», λέει η Joanna. Το πιο πρόσφατο από τα δύο βιβλία, με τίτλο «Εγκαταλελειμμένη Βόρεια Καλιφόρνια», καλύπτει αυτό στο οποίο η φωτογράφος αναφέρεται ως η «γη των αντιφάσεων».

Εκτός από τη φωτογραφία, η Kalafatis, που τώρα ζει στο Λος Άντζελες, ασχολείται και με τον κινηματογράφο. Ως πρόεδρος της York Films, εταιρείας παραγωγής ταινιών μεγάλου μήκους, παρακολουθεί προσεκτικά τις καλές ιστορίες. «Μου αρέσει η αφήγηση όλων των ειδών, και αν είναι μέσω της γραφής, της φωτογραφίας ή της ταινίας, αισθάνομαι ότι όλες αυτές οι προσπάθειες αλληλοσυνδέονται», λέει χαρακτηριστικά.

Μέχρι την ηλικία των οκτώ ετών έζησε στη Νέα Μάκρη, αλλά επέστρεφε στην Ελλάδα κάθε καλοκαίρι με τους γονείς της. Ο πατέρας της κατάγεται από το χωριό Εξάνθεια της Λευκάδας και η οικογένεια της μητέρας της έχει σπίτι στην Ερμούπολη της Σύρου. Εξακολουθεί να περνάει πολλά από τα καλοκαίρια της στην Ελλάδα.

Τι είναι αυτό που που σας εμπνέει στη θέα των έρημων κτιρίων;

Πάντα έβλεπα την εξερεύνηση των εγκαταλελειμμένων κτιρίων ως ένα είδος αρχαιολογίας. Όταν «συλλαμβάνω» τέτοια κτίρια στις φωτογραφίες, έχω μια ιδέα τού πώς έζησαν οι άνθρωποι σε αυτό το μέρος, αλλά σε μια άλλη εποχή. Τα πράγματα που άφησαν πίσω, το περιβάλλον που αποκαλούσαν «σπίτι», τα μέρη όπου σύχναζαν… όλα είναι ακόμα εκεί. Είναι ένα στιγμιότυπο της πρόσφατης ιστορίας. Και όταν φωτογραφίζω εγκαταλελειμμένα μέρη γύρω από την Καλιφόρνια, είναι ακόμα πιο απίστευτο, διότι έχω μια εικόνα για τους ανθρώπους που εγκατέστησαν και επηρέασαν την κοινότητα που τώρα αποκαλώ «σπίτι».

Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε στο φωτογραφικό σας έργο;
Υπάρχουν σίγουρα πολλές προκλήσεις. Οι πιο απλές είναι ότι πολλά εγκαταλελειμμένα κτίρια δεν είναι δομικά «εύρωστα».

Πώς προέκυψε η ιδέα να φωτογραφίζετε εγκαταλελειμμένα κτίρια;
Μου άρεσε πολύ η εξερεύνηση εγκαταλελειμμένων κτιρίων από τότε που ήμουν μικρό παιδί στην Ελλάδα. Λόγω της ταχείας αστικοποίησης που σημειώθηκε στη χώρα, κάθε φορά που πήγαινα στα χωριά των παππούδων μου, περίπου τα μισά σπίτια ήταν εγκαταλελειμμένα. Ήταν κάτι που με συνάρπαζε. Ακούγοντας ιστορίες από τη μαμά και τον μπαμπά μου για τα παιδικά τους χρόνια, έπαιζα σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι και έβλεπα τα πραγματικά απομεινάρια από την τότε ζωή.

Έκτοτε, κάθε φορά που ταξιδεύω, προσπαθώ να ενσωματώσω στην ιστορία μου την τεκμηρίωση και τη φωτογράφιση εγκαταλελειμμένων κτιρίων. Επειδή, όταν επισκέπτεστε ένα μέρος, η εξερεύνηση των έρημων κτιρίων σάς δίνει την αίσθηση της ιστορίας και του πολιτισμού, εκτός από το παρόν του.

* Η δημοσιογράφος Dody Tsiantar διδάσκει δημοσιογραφία στο πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης.
Ξεκίνησε την καριέρα της στην εφημερίδα Washington Post. Στη συνέχεια εργάστηκε στα περιοδικά Newsweek, Time, Money και Fortune. Αποφοίτησε από τα πανεπιστήμια Georgetown και Columbia.