Πίσω από τα μεγαλύτερα έργα καταξιωμένων καλλιτεχνών ανά τον κόσμο, βρίσκεται η αδυναμία του ανθρώπου να αποδεχτεί τον θάνατο και το γεγονός πως πεθαίνοντας πίσω του δεν θα τον θυμάται κανείς. Στο κυνήγι της αθανασίας, ο Stanley Kubrick τα κατάφερε και με το παραπάνω, καθώς είκοσι χρόνια ακριβώς μετά τον θάνατό του στις 7 Μαρτίου 1999, συνεχίζει να βρίσκεται στους κορυφαίους σκηνοθέτες που έχουν περάσει ποτέ και σε εκείνους που λες πως αξίζει να παρακολουθήσεις ολόκληρη την φιλμογραφία τους.

Γεννήθηκε στις 26 Ιουνίου 1928 στο Μπρόνξ της Νέας Υόρκης. Το σκάκι αποτέλεσε από νωρίς μια από τις μεγάλες του αγάπες, ενώ έπαιζε στην σχολική μπάντα και περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μελετώντας ταινίες. Σιγά σιγά το πάθος του για το σινεμά άρχισε να τον καίει και να τον καταπίνει, όπως καταπίνει τους καλλιτέχνες εκείνους που σιγά σιγά ταυτίζουν την τέχνη με την ζωή τους.

Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία που έβγαλε ο ίδιος, η οποία απεικόνιζε έναν εφημεριδοπώλη πολιορκιμένο από αγοραστές, μια μέρα μετά τον θάνατο του Προέδρου Ρούσβελτ, και τίτλους “FDR is dead” ήταν το εισητήριο για την πρώτη του δουλειά.

Σε ηλικία 16 χρόνων το 1945, ένα περιοδικό της εποχής, με τον τίτλο “Look” αγόρασε την φωτογραφία του προς 25 δολάρια και τον προσέλαβε. Στον τομέα της φωτογραφίας εργάστηκε για τέσσερα συνεχή χρόνια, ενώ φωτογράφιζε οτιδήποτε θεωρούσε πως έπρεπε να “σώσει” από το πέρασμα του χρόνου. Κάλυπτε από τοπικούς διαγωνισμούς, μέχρι πορτραίτα μεγάλων διασημοτήτων, όπως οι Μοντγκόμεροι Κλιφτ, Φρανκ Σινάτρα και Ρόκι Γκρατσιάνο. Ήδη σε ηλικία 21 χρόνων, είχε 4 χρόνια εμπειρίας στον χώρο της φωτογραφίας και είχε χαράξει έναν δικό του δρόμο. Όπως είχε δηλώσει χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του το 1972 «Εάν είχα πάει στο Πανεπιστήμιο δεν θα είχα γίνει ποτέ σκηνοθέτης.»

Μέσα από αυτή την πρώτη δουλειά του, εξοικονόμησε κάποια χρήματα ώστε τελικά το 1950 να γυρίσει την δική του πρώτη ταινία μικρού μήκους, ένα ντοκιμαντέρ 16 λεπτών με θέμα το μποξ και τίτλο «Η μέρα του Αγώνα». Ακολούθησαν άλλα δύο ακόμα ντοκιμαντέρ, και τελικά το 1953 γύρισε την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους με τίτλο «Φόβος και Πάθος». Η πρώτη σημαντική διάκριση υπήρξε με το νουάρ θρίλερ «το χρήμα της Οργής», όπου έγραψε για αυτόν το περιοδικό Times, και τον συνέκρινε με τον Όρσον Γουέλς. Ακολούθησε η συνεργασία του με τον Κερκ Ντάγκλας, όπου σκηνοθέτησε το αντιπολεμικό δράμα «Σταυροί στο Μέτωπο» το 1957.

Λεπτολόγος, με πάθος για την λεπτομέρεια και ανικανοποίητος, έτρεχε συνεχώς σε έναν αγώνα δρόμου με αντίπαλο τον εαυτό του. Από τον φακό του περνούσαν όλα τα στάδια της σκηνοθεσίας, από τα σκηνικά και τα κοστούμια, μέχρι την μουσική και το ενδυματολογικό κομμάτι. Άλλοτε έπαιρνε τη θέση του φωτιστή, άλλοτε τον ρόλο του ηχολήπτη ακόμα και του σκηνογράφου.

Στα χρονια του στην Αγγλία που ακολούθησαν, έζησε εκκεντρικά. Οι ταινίες του πάντα δίχαζαν κοινό και κριτικούς. Τη «Λολίτα» ακολούθησε το «SOS Πεντάγωνο, καλεί Μόσχα», και έπειτα το ανατρεπτικό αριστούργημά του «2001: Η οδύσσεια του Διαστήματος.»

Σκηνή απο την ταινία «2001: Η οδύσσεια του Διαστήματος»

Ένα αλλόκοσμο, μυστηριακό κινηματογραφικό ταξίδι, που πριν από μισό αιώνα άφησε το κοινό άφωνο, όταν ήδη στην πρώτη σεκανς της ταινίας, μια φυλή πιθήκων περνάει σε μιαν άλλη, εξελιγμένη πραγματικότητα με το πέταγμα ενός κόκαλου στον αέρα. Συγκεκριμένα λέγεται πως ο Ροκ Χάτσον βγήκε απελπισμένος, φωνάζοντας: «Θα μου εξηγήσει κάποιος τι στο διάολο σημαίνει;» Ο ίδιος ο Κιούμπρικ δεν βοηθούσε πολύ, απλώς δήλωνε «αν η ταινία ξυπνήσει αισθήματα και διαπεράσει το υποσυνείδητο του θεατή, αν ερεθίσει, έστω και υποτυπωδώς, τις αρχετυπικές επιθυμίες και παρορμήσεις του, τότε έχει επιτύχει»…

Για την συγκεκριμένη ταινία είναι πάρα πολλά τα αφιερώματα και οι κριτικές που έχουν διατυπωθεί, και συνεχίζει να είναι ένα πεδίο αντιπαράθεσης για πολλούς. Έχει προταθεί για τέσσερα Όσκαρ, μεταξύ των οποίων και σκηνοθεσίας.Ένα από τα περιστατικά που καταδεικνύουν την μανιώδη ψυχική κατάσταση του Κιούμπρικ, είναι η στιγμή που ο Κιουμπρικ στη διάρκεια των γυρισμάτων της Οδύσσειας 2001, είχαν ξεκινήσει οι αποστολές κάποιων εξερευνητικών οχημάτων της ΝΑΣΑΣ στον Άρη και ο ίδιος φοβούμενος πως οι αποστολές αυτές θα έβρισκαν εξωγήινη ζωή, ρώτησε τα ασφαλιστικά ταμεία εάν θα μπορούσε να αποζημιωθεί σε μια τέτοια περίπτωση. Η απάντηση φυσικά ήταν αρνητική.

Όταν το 1970 ο Κιούμπρικ κλήθηκε να διαβάσει το ομόνυμο βιβλίο του Άντονι Μπέρτζες, έπειτα από παρακίνηση του φίλου του σκηνοθέτη Τέρι Σάουδερν, προκειμένου να του δώσει ζωή, διέκοψε την ανάγνωση στις πρώτες σελίδες, καθώς δεν του άρεσε η γλώσσα «Nadsat», δηλαδή η γλώσσα των νέων που είχε επινοήσει ο συγγραφέας στο μυθιστόρημα. Πείστηκε να το σκηνοθετήσει μόνο όταν παρατήρησε πως ο Άλεξ, ο ήρωας του βιβλίου, είχε κοινά χαρακτηριστικά με τον βασιλιά Ριχάρδο Γ’.

O Μάλκολμ Μακντάουελ στο «Κουρδιστό Πορτοκάλι»

Ενώ αρχικά στον πρωταγωνιστικό ρόλο είχε προταθεί ο Μικ Τζάκερ με τα υπόλοιπα μέλη του συγκροτήματος να τον πλαισιώνουν, όταν το έμαθε ο Κιούμπρικ έθεσε σαν προϋπόθεση ο πρωταγωνιστικός ρόλος να δοθεί στον Μάλκολμ Μακντάουελ, διαφορετικά θα αποχωρούσε από την ταινία. Τελικά όπως αποδείχτηκε έκανε πολύ καλά, αφού ο «Άλεξ», ο πρωταγωνιστής της ταινίας, αποδείθηκε ιδανικός. Η σκηνή που ο ίδιος χόρευε το “I’m singing in the rain”, έχει μείνει στην ιστορία του κινηματογράφου, μια σκηνή που ήταν αυτοσχεδιασμός του Μακντάουελ.

Οι σκηνές από τα εγκλήματα στη φουτουριστική Αγγλία ήταν τόσο έντονες και ρεαλιστικές, που η προβολή της ταινίας διακόπηκε, καθώς σε πολλές χώρες κατά τη διάρκεια της προβολής της είχαν παρατηρηθεί κύματα εγκληματικότητας με μημιτές των πρωταγωνιστών της ταινίας. Στην Αγγλία η ταινία δεν προβλήθηκε παρά μετά τον θάνατο του Κιούμπρικ το 1999.

Το κύκνειο άσμα του σκηνοθέτη υπήρξε η εμβληματική ταινία”Μάτια Ερμητικά Κλειστά”, μια ταινία η οποία θεωρήθηκε τρομερά προκλητική για την εποχή, με αποτέλεσμα πολλές σκηνές να κοπούν, ενώ στις ΗΠΑ κρίθηκε ακατάλληλη. Για την ολοκλήρωση της ταινίας χρειάστηκαν 400 ολόκληρες ημέρες. Πριν προλάβει να δει το έργο του να προβάλεται, τελικά πεθαίνει τρείς ημέρες αφότου έδειξε στη Warner Bros την τελευταία μορφή της ταινίας.

Σκηνή απο την ταινία «Μάτια Ερμητικά Κλειστά»

Ο ιδιαίτερος σκηνοθέτης θέλοντας να μεταφέρει τον ερωτισμό ενός πραγματικού ζευγαριού στην ταινία, ήθελε να επιλέξει για πρωταγωνιστές ένα πραγματικό ζευγάρι και έτσι επέλεξε την Νικολ Κίντμαν και τον Τομ Κρουζ. Μάλιστα τους άφησε να επιλέξουν και τις κουρτίνες για το υπνοδωμάτιό τους, μέσα στο οποίο θα γυριζόταν μεγάλο μέρος από τις επίμαχες σκηνές. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων υπήρχε μεγάλη μυστικότητα μεταξύ των ηθοποιών και ο Κιούμπρικ όταν η Νικολ Κιντμαν είχε ερωτική σκηνή με άλλο άντυρα, ο σκηνοθέτης έβγαζε τον Τομ Κρουζ έξω από το δωμάτιο προκειμένου να τονώνει την πραγματική ζήλεια μεταξύ των ηθοποιών.

Επειδή φοβόταν τα αεροπλάνα, παρά το ότι η ταινία φαινόταν να είναι γυρισμένη στην Νέα Υόρκη, στην πραγματικότητα, τα γυρίσματα έγιναν στο Λονδίνο. Προκειμένου να είναι ρεαλιστικό, έστειλε κάποιων να μετρήσει τις διαστάσεις των δρόμων και την απόσταση μεταξύ των μηχανημάτων αυτόματης πώλησης εφημερίδων στη Νέα Υόρκη.

Τα πνευματικά δικαιώματα ήταν κάτι που προσπαθούσε μανιωδώς να προστατέψει ο ίδιος, θεωρώντας πως όσο λιγότερο έπαιζαν οι ταινίες του, τόσο περισσότερο θα διατηρούσαν την ποιότητά τους, και δεν θα μειωνόταν η αξία τους. Μάλιστα χαρακτηριστικά υπήρξε μια περίπτωση όπου ο ίδιος αρνήθηκε την χρήση ενός πλάνου από την ταινία του «Πεντάγωνο καλεί Μόσχα» σε ταινία των Beatles, προκειμένου να προστατέψει το έργο του από την υπερέκθεση. Το 1975 απείλησε να μυνήσει τους παραγωγούς της τηλεοπτικής σειράς «Διάστημα 1999», καθώς η συγκεκριμένη τηλεοπτική σειρά, χρησιμοποιούσε μια ημερομηνία που απείχε μόλις 2 έτη από το 2001 που είχε χρησιμοποιήσει στην δική του ταινία.

Ωστόσο, το όνομά του συνδεόταν και με την κακομεταχείριση ηθοποιών, οι οποίες ήδη κυκλοφορούσαν όταν πέθανε. Συγκεκριμένα έχει ακουστεί πως στα γυρίσματα της «Λάμψης» του 1980, η Σίλεϊ Ντιβάλ έπαθε νευρικό κλονισμό, αφού ο Κιούμπρικ απαίτησε να γυρίσει την ίδια σκηνή χωρίς σταματημό, πάνω από σαράντα φορές. Ενώ στην τελευταία του ταινία, «Μάτια ερμητικά κλειστά», πολλά έχουν ακουστεί για το πόσο καταλυτικός ήταν στο διαζύγιο του πρωταγωνιστικού ζεύγους Τομ Κρουζ – Νικόλ Κίντμαν, καθώς οι εκ βαθέων εξομολογήσεις για τη σεξουαλική τους ζωή που τους έκανε να ξεστομίσουν πριν από την έναρξη των γυρισμάτων, έφερε τελικά, την οριστική ρήξη στην πραγματική τους σχέση.

Μετά τον θάνατό του, τάφηκε πίσω από το σπίτι του, πλάι στο αγαπημένο του δέντρο, αφήνοντας πίσω του μια τεράστια κληρονομιά στην έβδομη τέχνη..