του Πάνου Τάμπη

«Bασική επιδίωξη και στόχος μας είναι να προσφέρουμε στα παιδιά των συνεργαζόμενων δομών παιδικής προστασίας ό,τι προσφέρει μια μέση οικογένεια στα δικά της παιδιά έχοντας ως σημείο αναφοράς την ορθή και πολυδιάστατη διαπαιδαγώγησή τους».

Όλα τα παιδιά έχουν την ανάγκη στήριξης, αγάπης και φροντίδας αλλά και της προσφοράς όλων των απαραίτητων εφοδίων με σκοπό να μπορούν να ονειρεύονται και να ατενίζουν το μέλλον με αισιοδοξία. Μπορεί για κάποιους γονείς να θεωρείται ως κάτι φυσικό για τα παιδιά τους αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι και δεδομένο για όλα τα παιδιά και τους έφηβους εκεί έξω. Πολλά απ’ αυτά φιλοξενούνται σε ιδρύματα κλειστής προστασίας με αποτέλεσμα η υποστήριξή τους να θεωρείται επείγουσα και αναγκαία. Το έργο αυτό «υπηρετεί» τα τελευταία 3 χρόνια ο Μ.Κ.Ο. «ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ» με βασικό στόχο την ενδυνάμωση, την προστασία και τη φροντίδα ανηλίκων της εφηβικής ή μετεφηβικής ηλικίας και των νέων μέχρι 25 ετών, ώστε να γίνουν ενεργά και αυτάρκη μέλη της κοινωνίας. Η Διευθύνουσα Σύμβουλος και δημιουργός του οργανισμού, Δήμητρα Καλαντώνη, μιλά αποκλειστικά στο MANCODE.

Πως ξεκίνησε η ιδέα της δημιουργίας της «ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΖΩΗΣ»;

Μία επίσκεψή μου σε δομή ανηλίκων, έξι χρόνια πριν, στάθηκε η αφορμή για να αντιληφθώ με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το σημαντικό κενό που υπάρχει στη χώρα μας στον τομέα της παιδικής προστασίας σε σχέση με την ομαλή αυτονόμηση του πληθυσμού που διαβιεί στις δομές, αφού μετά την ενηλικίωση των παιδιών η κοινωνική μέριμνα επί της ουσίας είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Στη διαπίστωση αυτή κατέληξα όταν συνάντησα ένα νεαρό ενήλικο κορίτσι, το οποίο – μετά τα 18 του – παρέμενε «κρυφά» στη δομή αδυνατώντας να αυτονομηθεί. Μετά από έρευνα που έκανα συνειδητοποίησα ότι στην Ελλάδα δεν έχουν προβλεφθεί διαδικασίες ή πόροι που να διευκολύνουν τη μετάβαση των παιδιών από μία δομή προστασίας στην ενήλικη ζωή με στόχο την κοινωνική ένταξη, σε αντίθεση με το τι συμβαίνει στο εξωτερικό όπου εφαρμόζεται ένα είδος επιδοματικής πολιτικής. Η ευαισθητοποίησή, ωστόσο, για τα παιδιά, και ειδικά για τα κακοποιημένα παιδιά, δεν αποτελούσε για εμένα ποτέ ατομική υπόθεση.

Την ενσυναίσθηση της προσφοράς προσπάθησα μάλιστα να την περάσω και στα παιδιά του Γυμνασίου στο οποίο πριν έξι χρόνια ήταν μαθητής ο γιος μου. Ως Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων είχα προτείνει στους μαθητές να συγκεντρώσουμε ένα ποσό με το οποίο θα μπορούσαμε να αγοράσουμε είδη καθημερινής χρήσης – όπως ρούχα, παπούτσια, προϊόντα τεχνολογίας – με στόχο να τα δωρίσουμε σε μια δομή παιδικής προστασίας. Η ανταπόκριση των μαθητών του Γυμνασίου ήταν συγκινητική. Η ιδέα όχι απλά στέφθηκε με επιτυχία, αλλά η δομή φιλοξενίας στην οποία κάναμε τη δωρεά για να μας ευχαριστήσει πραγματοποίησε μια ξεχωριστή γιορτή στην οποία είχα την ευλογία να συναντήσω το μικρό νεαρό κορίτσι, στο οποίο αναφέρθηκα πριν, και έτσι μια ιδιαίτερη ιδέα κοινωνικής προσφοράς ήρθε στο προσκήνιο. Μετά από μήνες επίπονης αλλά δημιουργικής προετοιμασίας, τον Μάρτιο του 2018 δημιουργήθηκε τελικά η ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ χάρη στην πολύτιμη συνδρομή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), ο οποίος είναι ο ιδρυτικός μας δωρητής.

Ποιος είναι ο βασικός στόχος των δράσεών σας;

Μέσα από την εξειδικευμένη καθοδήγηση και την πολύτιμη συμβολή μιας σειράς επιστημονικών συνεργατών (εκπαιδευτικών, ειδικών παιδαγωγών, ψυχολόγων, συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού) στόχος των δράσεων της ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΖΩΗΣ είναι να δημιουργηθεί ένα σταθερό και ολοκληρωμένο και ολιστικό πλαίσιο δημιουργικής παρέμβασης στην εξέλιξη ανηλίκων της εφηβικής ή μετεφηβικής ηλικίας (12-17 ετών), προερχόμενων από οποιαδήποτε δομή κλειστής παιδικής προστασίας. Αυτό, αν και ακούγεται απλό, προϋποθέτει σκληρή και συστηματική δουλειά, μέσα από τη συνδυαστική παροχή υπηρεσιών, όπως είναι τα μαθήματα τυπικής εκπαίδευσης, τα μαθήματα ειδικής αγωγής, η παράλληλη στήριξη στο σχολικό περιβάλλον, η παροχή επαγγελματικού προσανατολισμού, οι συνεδρίες ψυχοκοιννωικής ενδυνάμωσης, τα εικαστικά εργαστήρια, οι αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Παράλληλος αλλά εξίσου σημαντικός στόχος της ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΖΩΗΣ είναι η ενίσχυση των νεαρών ενηλίκων (18-25 ετών) που έχουν μεγαλώσει στις δομές, στους οποίους αξίζει μια ισότιμη ευκαιρία για απόκτηση όλων εκείνων των εφοδίων που θα τους επιτρέψουν να καταστούν αυτοδύναμα και ενεργά μέλη της κοινωνίας. Η επιστημονική ομάδα της ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΖΩΗΣ έχει διαπιστώσει – μετά από προσεκτική μελέτη ερευνητικών δεδομένων αλλά και στοιχείων που έχουν προκύψει από τις δικές μας δράσεις – ότι ο πληθυσμός των δομών κλειστής παιδικής προστασίας, μετά το 18^ο έτος ηλικίας, χρήζει εξειδικευμένης υποστήριξης για να μπορέσει να αναποκριθεί σε συγκεκριμένες ανάγκες, οι οποίες σχετίζονται με την απόκτηση επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων, τη στέγαση, τη διασύνδεση με την αγορά εργασίας, όλα αυτά πλαισιωμένα με δράσεις ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης. Οι στόχοι αυτοί που για κάποια παιδιά θεωρούνται αυτονόητοι, για τα δικά μας παιδιά δεν είναι καθόλου δεδομένοι. Ωστόσο, μέσα από την πίστη και την αγάπη στο έργο που κάνουμε τους καθιστούμε εφικτούς έχοντας ως όραμα μια κοινωνία που δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλα τα παδιά με απώτερο σκοπό την ομαλή και δημιουργική εξέλιξή τους.

H ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ έχει συμπληρώσει τρία χρόνια λειτουργίας. Σε τι βαθμό θεωρείτε ότι πετύχατε τους στόχους σας και ποιο είναι το μεγαλύτερο επίτευγμά σας σε όλη αυτή την πορεία;

Οι στόχοι μας σε όλη αυτή την περίοδο της πιλοτικής λειτουργίας του φορέα έχουν επιτευχθεί και με το παραπάνω μάλιστα. Για εμάς δεν υπάρχει μεγαλύτερο ή μικρότερο επίτευγμα, αφού κάθετί που προσφέρουμε σε αυτά τα παιδιά είναι μια σημαντική «νίκη» απέναντι σε ένα δύσκολο παρελθόν που προσπαθούν να ξεχάσουν και ταυτόχρονα ένας καλός οιονός για ένα ελπιδοφόρο μέλλον που συνδιαμορφώνουμε όλοι μαζί. Από τους σημαντικότερους στόχους που έχουμε υλοποιήσει είναι η πλαισίωση των παιδιών με ψυχολόγους, οι οποίοι τα παρακολουθούν στενά, ελέγχουν την πρόοδό τους με αποτέλεσμα την παροχή μιας συνολικής στήριξης. Παράλληλα, στον εκπαιδευτικό τομέα είμαστε πολύ χαρούμενοι που μπορέσαμε να βοηθήσουμε παιδιά – τα οποία το άξιζαν – να αλλάξουν εκπαιδευτικό πλαίσιο μεταβαίνοντας σε ένα καλύτερο από εκείνο που είχαν συνηθίσει, ανταποκρινόμενο στις πραγματικές δυνατότητές τους. Αναφέρομαι σε περιπτώσεις μετάβασης από ειδικό σχολείο σε σχολείο τυπκού μαθητικού πληθυσμού και από διαπολιτισμικό σχολείο σε επαγγελματικό ή γενικό λύκειο. Επίσης, βοηθήσαμε παιδιά να αποκτήσουν πιστοποιητικά γλωσσομάθειας και για ορισμένους νέους που βρίσκονται στη δημιουργική φάση των σπουδών τους κάνουμε ό,τι μπορούμε για να στηρίξουμε τους στόχους τους. Γενικότερα, βασική επιδίωξη και στόχος μας είναι να προσφέρουμε στα παιδιά των συνεργαζόμενων δομών παιδικής προστασίας ό,τι προσφέρει μια μέση οικογένεια στα δικά της παιδιά έχοντας ως σημείο αναφοράς την ορθή και πολυδιάστατη διαπαιδαγώγησή τους. Ένα ακόμη σημαντικό επίτευγμά μας είναι ότι ασχοληθήκαμε αποτελεσματικά με την εκπαίδευση του βοηθητικού προσωπικού των δομών αναφορικά με τη διαχείριση της συμπεριφοράς τους απέναντι στα παιδιά. Η κάλυψη της συγκεκριμένης ανάγκης ήταν πολύ σημαντική εξαρχής και για αυτό υπήρξε σχετική μέριμνα από την αρχή της συνεργασίας μας με τις δομές.

Τι προβλήματα αντιμετωπίζουν τα παιδιά που βρίσκονται σε ιδρύματα κλειστής παιδικής προστασίας;

Οι ανάγκες των δομών κλειστής παιδικής προστασίας με τις οποίες συνεργαστήκαμε στο πιλοτικό μας πρόγραμμα ήταν διαφοροποιημένες. Υπήρξαν δηλαδή περιπτώσεις στις οποίες η παρέμβασή μας επικεντρώθηκε στην υποστήριξη του εκπαιδευτικού και του ψυχοκοινωνικού τομέα καθ’ ολοκληρία, αλλά υπήρξαν και δομές όπου δράσαμε συνεπικουρικά στο πλαίσιο των ήδη προσφερόμενων δράσεων. Αυτό που αποκομίσαμε από τη μέχρι τώρα πορεία μας είναι ότι όλες οι δομές είχαν ανάγκη για στήριξη του εκπαιδευτικού τομέα με μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας, του ψυχοκοινωνικού τομέα με εξατομικευμένες ψυχοθεραπείες των ωφελούμενων αλλά και ομάδες διαλόγου με τους φροντιστές, αθλητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες με στόχο να εμπλουτιστεί το πρόγραμμα των παιδιών στο πλαίσιο μιας ολιστικής προσέγγισης. Αυτό που επίσης κρίνεται αναγκαίο είναι η υποστήριξη της αυτονόμησης των ωφελούμενων μετά τα 18 έτη, αφού πρέπει να υπάρξει μέριμνα για την παροχή στέγασης, τη διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας και την ψυχοκοινωνική τους ενδυνάμωση. Παράλληλα, εξαιρετικά χρήσιμα έχουν αποδειχθεί τα προγράμματα επαγγελματικού προσανατολισμού ώστε οι ωφελούμενοι να γίνουν «συγγραφείς» της δικής τους ιστορίας ακολουθώντας μία πορεία συμβατή με τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα και δυνατότητες, τόσο σε εκπαιδευτικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.

Αυτή την περίοδο ολοκληρώσαμε μία έρευνα καταγραφής αναγκών σε αντιπροσωπευτικό δείγμα δομών κλειστής παιδικής προστασίας σε πανελλήνιο επίπεδο μέσα από την οποία αναδείχθηκε η ανάγκη της εκπαίδευσης του υπάρχοντος προσωπικού εντός των δομών αλλά και της ενίσχυσής του, με τη βοήθεια εξειδικευμένων επιστημόνων. Επιπλέον, η έρευνα ανέδειξε σε πολλές δομές, ανάγκες των παιδιών ηλικίας 12-17 ετών, τις οποίες φρόντισε να καλύψει η ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κατά τη διάρκεια της πιλοτικής φάσης λειτουργίας του οργανισμού. Αυτό που παραμένει, ωστόσο, καίριας σημασίας είναι η αυτονόμηση των ωφελούμενων ηλικίας 18-25 ετών και η υποστήριξη τους αναφορικά με τη στέγασή τους και τη διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας. Σε όλα αυτά πολύτιμη είναι η συμβολή των εξειδικευμένων επιστημόνων που εργάζονται στην ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ (εκπαιδευτικοί, ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού, ειδικοί παιδαγωγοί και διοικητικό προσωπικό).

Μέχρι και σήμερα πόσα παιδιά και έφηβοι έχουν βοηθηθεί από τις δράσεις σας;

Στην πρώτη φάση του προγράμματος μας, που ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2019, εντάχθηκαν στο πρόγραμμα μας τέσσερις Δομές Κλειστής Παιδικής Προστασίας (τα Παιδικά Χωριά SOS Βάρης, η Στέγη Νέων Παλαιού Φαλήρου, που υπάγεται στα Παιδικά Χωριά SOS Βάρης, η Στέγη Θηλέων «ο Άγιος Αλέξανδρος» στο Παλαιό Φάληρο καθώς και το Χριστοδούλειο Ορφανοτροφείο Θηλέων στο Χαϊδάρι με τις οποίες σχεδιάσαμε το κοινό μας έργο. Το σύνολο των ωφελούμενων αυτή τη στιγμή ξεπερνάει τα 100 παιδιά και έφηβους. Αναγνωρίζοντας αρχικά τις ανάγκες των παιδιών, αλλά και τον κρίσιμο κοινωνικό ρόλο που έχουν αναλάβει οι δομές, σχεδιάζουμε καθημερινά, μέσα από στενή, ουσιαστική και εποικοδομητική συνεργασία μαζί τους ποιοτικές υπηρεσίες και προγράμματα. Το μεγαλύτερο μέρος του ωφελούμενου πληθυσμού είναι ηλικίας 12-17 ετών και φέτος πιλοτικά εντάξαμε στο κοινό-στόχος και 7 νεαρούς ενήλικες, ηλικίας 18-20 ετών, στους οποίους καλύπτουμε τη στέγαση και τις σπουδές. Από τον Σεπτέμβριο του 2021 σε όλα τα παιδιά που έχουμε ήδη προσφέρει υπηρεσίες (εκπαιδευτικού χαρακτήρα, ψυχοκοινωνικής ενδυνάμωσης, πρόσβασης στον πολιτισμό και τον αθλητισμό) και ενηλικιώνονται, θα αναλάβουμε τις διαδικασίες και τις δαπάνες της αυτονόμησής τους. Η ημιαυτονόμηση και κατόπιν πλήρη αυτονόμηση είναι δύο ζητήματα που τα έχουμε μελετήσει πολύ και είμαστε έτοιμοι – πάντοτε με βάση την κατάλληλη επιστημονική καθοδήγηση – να προσφέρουμε τα εφόδια που χρειάζονται αυτά τα παιδιά για να καταστούν αυτάρκη και αυτοδύναμα μέλη της κοινωνίας.

Η πολύμηνη και παρατεταμένη κρίση του Covid-19 επηρέασε τις δράσεις σας; Κι αν ναι, με ποιον τρόπο;

Με τη βοήθεια του επιστημονικού προσωπικού οι δράσεις μας μετά από εποικοδομητικές προσαρμογές, που επέβαλαν οι νέες συνθήκες της πανδημίας, συνεχίστηκαν κανονικά χωρίς να αλλοιωθούν οι θετικές επιδράσεις των προσφερόμενων υπηρεσιών προς τα παιδιά και τους εφήβους.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat σε μια έρευνα που διενεργήθηκε το 2020 (https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/DDN-20200305-1), σχεδόν το ¼ των παιδιών στην Ευρώπη κινδυνεύει να εκτεθεί στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Θεωρείτε ότι εξαιτίας της πανδημίας το νούμερο αυτό θα ανέβει, επηρεάζοντας κατ΄ επέκταση και την Ελλάδα;

Πολλές φορές τα στοιχεία – δικαίως – δημιουργούν ένα κλίμα απαισιοδοξίας σχετικά με τις συνθήκες (τωρινές ή μελλοντικές) διαβίωσης των παιδιών, ωστόσο είναι στο χέρι όλων μας να συμβάλουμε, ο καθένας στο μέτρο που μπορεί, ώστε να μετριαστούν – αν όχι να εξαλειφθούν – τέτοια θλιβερά φαινόμενα, γιατί το μέλλον είναι τα παιδιά μας.

Κοιτάζοντας μπροστά, πώς βλέπετε το μέλλον της «Εξέλιξης Ζωής»;

Το όραμα της ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΖΩΗΣ είναι για μια κοινωνία που δίνει ίσες ευκαιρίες για ομαλή εξέλιξη στη ζωή όλων των παιδιών, στην οποία θα απολαμβάνουν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους έτσι ώστε να καταστούν αύριο ενεργοί και αυτοδύναμοι πολίτες. Το μέλλον είναι τα παιδιά μας και έγκειται στη δικής μας υπευθυνότητα, αυτή των ενηλίκων, να τα διαπαιδαγωγήσουμε και να τα εφοδιάσουμε με τις απαραίτητες γνώσεις, αρχές και δεξιότητες ώστε να γίνουν αυτάρκη, αυτοδύναμα και δημιουργικά μέλη της κοινωνίας. Σκοπός μας είναι η στήριξη και η φροντίδα των παιδιών που δεν μεγαλώνουν υπό ιδανικές συνθήκες με απώτερο ιδανικό την επίτευξη της ευτυχίας. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΖΩΗΣ με τη μέχρι τώρα δράση και την προσφορά της έχει αποδείξει ότι μέσα σε ένα χρόνο μπορούν να γίνουν πολλά, ώστε όλα τα παιδιά να οραματίζονται ένα καλύτερο μέλλον. Στη συνέχεια μπορούν να γίνουν ακόμα περισσότερα.

Πείτε μας για την προσωπική σας πορεία και πώς σας οδήγησε στην τωρινή σας θέση…

Πέρα και πάνω από όλα είμαι μητέρα ενός πρωταθλητή της κωπηλασίας στον οποίο έχω προσπαθήσει, μεταξύ άλλων, να καλλιεργήσω το αίσθημα της κοινωνικής προσφοράς και αλληλεγγύης. Πάντα με γοήτευε και με ευχαριστούσε η προσφορά προς τους άλλους, γι΄ αυτό και κατά τη διάρκεια των μαθητικών χρόνων του γιου μου συμμετείχα στα συμβούλια γονέων και συνέβαλα στη δημιουργία σχολής γονέων. Παράλληλα, μου άρεσε πολύ να μεριμνώ για τη συμμετοχή των μαθητών σε ευρωπαϊκά προγράμματα, στηρίζοντας με οποιοδήποτε τρόπο το έργο των καθηγητών. Πρόσφατα ολοκλήρωσα το Executive MBA του Αγγλόφωνου Πανεπιστημίου Alba, ενώ οι αρχικές μου σπουδές πραγματοποιήθηκαν στο Πανεπιστήμιο Modul της Βιέννης στον τομέα του Hotel Management. Έχω εργαστεί σε μερικές από τις μεγαλύτερες ξενοδοχειακές εταιρείες της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Αυστρίας στους τομείς των Δημοσίων Σχέσεων, της Οργάνωσης Εκδηλώσεων, του Marketing και της Επικοινωνίας. Έχω συμμετάσχει, επίσης, στο στήσιμο τμήματος μεγάλης αλυσίδας ξενοδοχειακών μονάδων και συγκεκριμένα του ομίλου Grecotel. Μια από τις ιδιαίτερες για εμένα στιγμές της επαγγελματικής διαδρομής μου είναι η συμμετοχή μου στη διοργάνωση του συνεδρίου του Ν.Α.Τ.Ο. Η επαγγελματική μου πορεία περιλαμβάνει επίσης διακρίσεις σε πανελλαδικό επίπεδο στον χώρο του αυτοκινήτου και έχω επίσης εργαστεί ως Διευθύντρια έργου σε Μ.Κ.Ο. Σήμερα, χάρη στην αμέριστη αρωγή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), έχω την ιδιαίτερη χαρά να είμαι Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος της ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΖΩΗΣ, προσπαθώντας μαζί με μια εξαιρετική ομάδα συνεργατών να συνεισφέρω ουσιαστικά στην ενδυνάμωση των παιδιών που διαβιούν σε δομές κλειστής παιδικής προστασίας. Επίσης, είμαι Υπεύθυνη Εμπορικής Λειτουργίας στο ΚΠΙΣΝ, όπου εποπτέυω το τμήμα μισθώσεων χωρών στη διοργάνωση εκδηλώσεων. Μέχρι τώρα έχω αναλάβει πάνω από 570 εκδηλώσεις μεγάλων εταιρειών και οργανισμών, κοινωνικές εκδηλώσεις, συνέδρια και εκδηλώσεις διάδοσης ιδεών (όπως το TEDx Athens). Επιπλέον, έχω την επίβλεψη επισκέψεων αρχηγών κρατών και σημαντικών προσωπικοτήτων. Παράλληλα είμαι μέλος του Δ.Σ. του Ναυταθλητικού Ομίλου Αιγυπτιωτών, όπου οι αθλητές τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιήσει μεγάλες επιτυχίες σε Ολυμπιακούς Αγώνες, σε παγκόσμια, ευρωπαϊκά και πανελλήνια πρωταθλήματα.