της Θεοδώρας Μήτσου

O κορωνoϊός μας έχει αγγίξει όλους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Με άλλους ήταν πιο ευγενικός, για άλλους καταστροφικός. Σε μια εποχή που τίποτα δεν θεωρείται δεδομένο, αρχίζουμε να εκτιμάμε πραγματικά την αγάπη και την ανθρώπινη επαφή που έχουμε στερηθεί. Καθώς λοιπόν αναγκαζόμαστε να συνηθίσουμε – απότομα – τις προσταγές ενός απομονωμένου τρόπο ζωής, όπως ορίζει το social distancing, καταργώντας κάθε κανόνα της έννοιας προσωπική ελευθερία, η τέχνη μπορεί να μας υπενθυμίσει, να μας διαβεβαιώσει ότι, παρά την απόσταση που μας χωρίζει, είμαστε όλοι πιο ενωμένοι από ποτέ.

Η επιρροή του COVID-19 στο χώρο της τέχνης είναι μεν πολύπλευρη και εγείρει ερωτηματικά για το μέλλον, με καλλιτέχνες και galleries να βιώνουν μια πρωτόγνωρη κατάσταση, όμως το σίγουρο είναι πως ήδη κάνουν την εμφάνισή τους αξιομνημόνευτα έργα. Έργα που περιγράφουν συγκινητικά εύστοχα τη συγκυρία που κάθε γωνιά στον πλανήτη βιώνει, με τη δύναμη της εικόνας. Έργα που σε άλλες συνθήκες δε θα βλέπαμε ποτέ. Τι γίνεται λοιπόν όταν θέτουμε την τέχνη σε απομόνωση και οριοθετούμε την δημιουργικότητα σε τέσσερις τοίχους;

Πολλοί καλλιτέχνες και patrons της τέχνης έχουν πάρει πρωτοβουλίες που μας αποπνέουν μια ανάσα αισιοδοξίας, για καλό σκοπό. Illustrators, street artists, graphic designers και καλλιτέχνες εξειδικευμένοι σε posters, ενώνονται για να δημιουργήσουν πανανθρώπινα μηνύματα, καταπολεμώντας τη μισαλλοδοξία και λέγοντας το δικό τους ευχαριστώ στους ήρωες της εποχής μας, με αλτρουισμό και αυθεντικότητα.

Ο δημοφιλής street artist Banksy τίμησε τους υπερήρωες της πανδημίας, γιατρούς και νοσηλευτές, με ένα ασπρόμαυρο έργο που έχει εγκατασταθεί στο Γενικό Νοσοκομείο του Σαουθάμπτον. Απεικονίζει ένα παιδί που έχει βάλει στην άκρη τις φιγούρες των υπερηρώων, υπέρ μιας νέας αγαπημένης ηρωίδας δράσης: μιας νοσοκόμας του NHS. Ο πίνακας θα παραμείνει στο Σαουθάμπτον μέχρι το φθινόπωρο, που θα δημοπρατηθεί για να συγκεντρώσει χρήματα για την ενίσχυση του NHS.

Στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, τo Amplifier Foundation ανακοίνωσε νέο Global Open Call, μια παγκόσμια ανοιχτή πρόσκληση για έργα τέχνης που προωθούν μηνύματα δημόσιας υγείας και ασφάλειας και μπορούν να βοηθήσουν στην εξομάλυνση της καμπύλης μέσω της εκπαίδευσης. Οι πρωτεργάτες του είναι κορυφαίοι καλλιτέχνες, art curators και σύμβουλοι δημόσιας υγείας από όλο τον κόσμο, όπως η επικεφαλής επιμελητής στο Guggenheim Museum, Nancy Spector, και καλλιτέχνες όπως οι Thomas Wimberly, Shepard Fairey και Hank Willis Thomas. Στόχος είναι η προβολή σε έργα που συμβάλλουν στην προώθηση της ψυχικής υγείας, της ευεξίας και της κοινωνικής αλλαγής, σε αυτές την αγχωτική και αβέβαιη περίοδο. Έργα που προκαλούν το κοινό να σκεφτεί ποιες συνήθειες θέλει να αφήσει πίσω του και πως οραματίζεται τον κόσμο αύριο.

Κοινός παρονομαστής αυτών των δράσεων είναι η παγκόσμια δύναμη της τέχνης. Η τέχνη που μπορεί να θεραπεύσει το νου, να μας κάνει να ονειρευτούμε, να μας οπλίσει με αισιοδοξία και να μας φέρει κοντά, ακόμα και όταν είμαστε τόσο μακριά.

Μπορεί να είναι πολύ νωρίς για αποτυπωθεί με ακρίβεια η εικόνα που απεικονίζει την ένταση του άγχους ή του φόβου που όλοι αισθανόμαστε. Ίσως χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο για να συνειδητοποιήσουμε την πραγματικότητα και οι καλλιτέχνες ίσως χρειάζονται περισσότερες ανατολές και φεγγάρια που θα ξεπροβάλλουν και να χαθούν πάνω από βουβά σπίτια μέχρι να κατανοήσουν πλήρως τη νέα πραγματικότητα. Ίσως χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο για να ακούσουμε ξανά τους ήχους της ζωής που έχουν διακοπεί και να θρηνήσουμε για τον «κόσμο που ήταν», παρακολουθώντας τον να απομακρύνεται όλο και περισσότερο. Το σίγουρο είναι πως οι μικρές στιγμές που μας δίνουν χαρά, ακόμη και σε τόσο δύσκολες συνθήκες, συχνά έρχονται μέσω της τέχνης και της συλλογικής έκφρασης. Και αυτές είναι οι στιγμές που θέλουμε να θυμόμαστε.

Courtesy of Amplifier