του Απόστολου Κοτσάμπαση

Είναι πρωί στο campus του Harvard. Ένας μεταπτυχιακός φοιτητής κατευθύνεται προς το ασανσέρ. Μαζί του μπαίνει ένας άνδρας με καπέλο και μεγάλου μεγέθους γυαλιά ηλίου. Όταν ο φοιτητής τον παρατηρεί καλύτερα, εντυπωσιασμένος διαπιστώνει ότι πρόκειται για τον Bono, τον τραγουδιστή-σύμβολο- παγκόσμιο σταρ του ροκ συγκροτήματος των U2. Λίγα χρόνια μετά από εκείνη την τυχαία συνάντηση, ο φοιτητής θα γινόταν πολύ γνωστός στη χώρα του. Ο λόγος για τον υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκο Πιερρακάκη, ο οποίος και μας παραχώρησε την αποκλειστική συνέντευξη για το MANCODE.

«Αυτή ήταν η καθημερινότητά μου στη Σχολή Kennedy, στο Harvard. Κορυφαίοι συγγραφείς και διάσημοι πολιτικοί, αλλά και από όλους τους τομείς, έρχονταν συχνά για διαλέξεις και εγώ παρακολουθούσα όσο περισσότερες μπορούσα…» μας λέει και κατόπιν προσθέτει: «Αυτό που μου άρεσε ήταν ότι δεν υπήρχε η ex cathedra απόσταση από τους καθηγητές, αλλά η απόσταση της γνώσης. Ακόμη και νομπελίστες καθηγητές μπορεί να ζητούσαν από έναν φοιτητή να απευθυνθεί σε αυτούς με το μικρό τους όνομα. Στην ουσία έρχεται και επαληθεύει την άποψη ότι υπάρχει τρόπος να υπάρχει ευγένεια χωρίς «απόσταση». Κάτι άλλο που ξεχώρισα επίσης ήταν η πρακτική διάσταση της γνώσης, την οποία αντιλήφθηκα συνδυάζοντας την εργασία με τις σπουδές».

Εκείνη την εποχή εργαζόταν στο think tank «Center for American Progress», στην Washington. Μια περίοδος σημαντική για τον ίδιο, η οποία, όπως μας αναφέρει, επηρέασε ριζικά τον τρόπο σκέψης του: «Αυτό που έχει μεγαλύτερη επίδραση σε εσένα σε μια ξένη χώρα είναι το περιβάλλον και η καθημερινότητα. Από τον τρόπο που θα πιεις έναν καφέ και θα παραγγείλεις μέχρι τι διαφημίσεις θα δεις και τι προϊόντα θα καταναλώσεις…». Πώς όμως ξεκίνησαν όλα; Πώς ένα παιδί από τα Πατήσια κατάφερε να ακολουθήσει το ένστικτό του και να εξελιχθεί σε παράγοντα του εκσυγχρονισμού μιας χώρας; Υπερβολικό; Καθόλου. Όσα δεν φέρνει ο χρόνος τα φέρνει η στιγμή. Ποιο είναι όμως το σημείο καμπής στην πορεία του; «Θεωρώ η στιγμή που μπήκε το internet για πρώτη φορά στη ζωή μου. Θυμάμαι ότι πήρα τον πρώτο μου υπολογιστή όταν πήγαινα Γ΄ δημοτικού και μπήκα για πρώτη φορά στο διαδίκτυο το καλοκαίρι μετά την Α΄ γυμνασίου. Αυτό που μου έδωσε εμένα το internet εκείνη την περίοδο ήταν η αίσθηση εγγύτητας, το γεγονός ότι όλα είναι εφικτά. Κάτι τέτοιο έπαιξε σημαντικό ρόλο και στη μετέπειτα απόφασή μου να μεταβώ για σπουδές στις ΗΠΑ. Με κάποιον τρόπο με βοήθησε στο να το απομυθοποιήσω. Αλλά, εκτός από αυτά, με βοήθησε στο να διευρύνω τους ορίζοντές μου…» επισημαίνει ο ίδιος.

Τα χρόνια εκείνα διαβάζει λογοτεχνία. Τον συνεπαίρνουν οι ευφυείς διάλογοι του δικηγόρου Μάνου Τασάκου με τον συγγραφέα Κωστή Ρούση, ήρωες και οι δύο του Καραγάτση στον «Κίτρινο Φάκελο». Σήμερα διαβάζει Χρήστο Χωμενίδη. «Για μένα είναι ο Καραγάτσης της γενιάς του…» θα πει. Ξεχωρίζει δύο βιβλία επιστημονικής φαντασίας: το «Dune» του Αμερικανού συγγραφέα Frank Herbert και τη σειρά ιστοριών «Foundation» του Ρώσου Isaac Asimov. Βλέπει πολλές κινηματογραφικές ταινίες. Μεταξύ αυτών πολεμικές, όπως το «Η μεγαλύτερη ημέρα του πολέμου» του 1962 και το «Η διάσωση του στρατιώτη Ryan» του 1998, που αναφέρονται στην D-Day, την απόβαση των συμμάχων στη Νορμανδία το 1944, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. «Ο Stanley Kubrick είναι μεταξύ των αγαπημένων μου σκηνοθετών. Τι να ξεχωρίσω; Το “2001”, το “Barry Lyndon”, τη “Λάμψη” ή το “Full Metal Jacket”;» Από τους σύγχρονους επιλέγει τον Christopher Nolan και περιμένει τη νέα του ταινία, το «Tenet». Ο ίδιος σήμερα παρακολουθεί τηλεοπτικές σειρές. «Πολύ καλό το prequel του “Breaking Bad”, το “Better Call Saul”. Το “Sopranos”, το “The Wire” και το “24” υπήρξαν για μενα τα turning points. Ήταν από αυτές τις σειρές που μπορούσες να βλέπεις το ένα επεισόδιο μετά το άλλο και με αμείωτο ενδιαφέρον.

Πλέον υπάρχει μια μετατόπιση, και αυτό αντανακλάται και στις streaming πλατφόρμες. Υπήρξε μια φάση της ζωής μου, κυρίως ως μαθητής και φοιτητής, όπου έβλεπα πολλές ταινίες και διάβαζα πολλά βιβλία. Τώρα το ενδιαφέρον μου έχει μετατοπιστεί στις σειρές και κυρίως λόγω υπουργείου που έχω αναλάβει». Αυτές οι προσλαμβάνουσες είναι ένα τμήμα του «λογισμικού» και της «βάσης δεδομένων» του. Πως όμως αντιλαμβάνεται ο ίδιος τις ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται στη διαδικασία μετάδοσης της γνώσης; «Πλέον η γνώση δεν έχει την ίδια διάρκεια ζωής με το παρελθόν. Η ζωή των τριών φάσεων (σπουδές -εργασία-σύνταξη) τελειώνει. Τώρα έχεις δύο παράλληλα γεγονότα που συμβαίνουν. Αυξάνεται συνεχώς το προσδόκιμο ζωής και αυξάνεται ο ρυθμός καινοτομίας. Κάτι που ίσχυε πριν από δέκα χρόνια σήμερα δεν υπάρχει. Επομένως, αλλάζει και ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την εκπαίδευση».

Ποια όμως ήταν η αφορμή για να ασχοληθεί με την πολιτική; Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός που τον παρακίνησε; «Από πολύ νέος κατάλαβα μέσα μου ότι με ενδιέφερε πάρα πολύ η κοινωνική επίδραση των γεγονότων. Αγάπησα πολύ τις κοινωνικές επιστήμες, αν και σπούδασα πληροφορική, και κατάλαβα ότι η ιδέα τού να μπορεί κάποιος να επηρεάσει την πραγματικότητα γύρω του –αν είναι ευεργετικό και προς μια σωστή κατεύθυνση– είναι κάτι που νοηματοδοτεί θετικά ένα άτομο ή ευρύτερα μια κοινωνία». Στην ιστορία, προσωπικότητες έλαβαν αποφάσεις οι οποίες καθόρισαν γεγονότα που μας επηρεάζουν μέχρι σήμερα. Υπάρχουν κάποιοι για τους οποίους θα έκανε ιδιαίτερη μνεία; «Στην ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα δεσπόζουν προσωπικότητες όπως του Ελευθερίου Βενιζέλου, του Κωνσταντίνου Καραμανλή , σημεία αναφοράς, όχι όμως για ένα πρόσωπο αλλά για ολόκληρο το πολιτικό σύστημα. Υπάρχουν και διεθνείς πολιτικές φιγούρες που αποτελούν έμπνευση για το πώς διαχειρίστηκαν κάποιες καταστάσεις. Όπως για παράδειγμα η διαχείριση των γεγονότων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου από τον Τσόρτσιλ, την οποία μελέτησα στη δική του βιογραφία».

Και φτάνουμε αισίως στο αγαπημένο θέμα όλων των πολιτών αυτής της χώρας. Τη γραφειοκρατία. «Ο τέλειος γραφειοκράτης είναι εκείνος που καταφέρνει να μην παίρνει καμία απόφαση και να αποφεύγει όλες τις ευθύνες» έγραψε κάποτε ο Αμερικανός κριτικός Brooks Atkinson, και του ζητάμε να το σχολιάσει. «Καταλαβαίνω απόλυτα, αντιλαμβανόμενος το τεράστιο κόστος και βάρος που έχει επιφέρει η γραφειοκρατία στους γύρω μας, το γιατί κανείς θα μπορούσε να πει κάτι τέτοιο. Σίγουρα τα βιβλία του Κάφκα μπορούν να περιγράψουν κάποια πράγματα ακόμη πιο σκληρά από τη φράση αυτή. Ένα πρόβλημα μπορεί κανείς να το δει ως μια δύσκολη κατάσταση ή ως ένα χάσμα είτε ως απειλή ή ακόμη και ως ευκαιρία. Η απειλή εδώ είναι δεδομένη, αλλά, αν η χώρα μας καταφέρει να λύσει την περιττή γραφειοκρατία χρησιμοποιώντας απλές ψηφιακές τεχνολογίες, τότε θα έχουμε κάνει κάτι πάρα πολύ ευεργετικό και για τους γύρω μας και για το κράτος. Αυτή είναι η αποστολή του υπουργείου μας και σε αυτό προσπαθούμε να ανταποκριθούμε, γνωρίζοντας ότι είναι κάτι που αποτελεί εκκρεμότητα και ζητούμενο δεκαετιών. Αλλά πλέον υπάρχουν οι προϋποθέσεις αυτό να μπορέσει σε πολύ μεγάλο βαθμό να περατωθεί».

Ως γνωστόν, από ένα κακό μπορεί να προκύψει και κάτι καλό. Η συγκυρία του Covid-19 συνετέλεσε στο να επιταχυνθούν ορισμένα από τα έργα ψηφιακής μετάβασης. Θα καταφέρει να διατηρήσει αυτή τη δυναμική; «Με μία λέξη: Αυτούσια! Ο Covid-19 και το lockdown έτυχε να συμπέσουν χρονικά με πράγματα τα οποία είχαν ούτως ή άλλως προγραμματιστεί. Απλώς κάποια προσπαθήσαμε να τα επιταχύνουμε, χωρίς να σημαίνει κάτι αυτό. Ο ιός έδρασε ως καταλύτης, όχι σε σχέση με τη δουλειά μας, αλλά σε σχέση με την αναγκαιότητά της, αλλά και στο πώς την εισέπραξαν οι πολίτες. Αντιλαμβανόμαστε ότι η πανδημία συνεχίζεται και ότι εμείς θα πρέπει να προχωρήσουμε. Θέλουμε να φτάσουμε όσο πιο κοντά στο επίπεδο της Εσθονίας, όπου είναι όλα ψηφιακά, εκτός από τρία γεγονότα ζωής, ο γάμος, το διαζύγιο και η αγορά ακινήτου. Είναι εφικτό να λυθεί ένα μεγάλο κομμάτι αυτού του προβλήματος και αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση να συνεχίσουμε να κινούμαστε με αυτήν ακριβώς την ταχύτητα».

Τον ρωτάμε να μας αναφέρει δύο λόγους για τους οποίους κάτι που υλοποιήθηκε μέσα σε δύο μήνες δεν μπόρεσε να γίνει πράξη τα τελευταία 20 χρόνια, ενώ υπήρχαν ήδη οι υπολογιστές και το διαδίκτυο. «Ο ένας λόγος είναι ότι δεν υπήρχε η δομή εκείνη που θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα. Εμείς φτιάξαμε ένα νέο υπουργείο, το οποίο συνέθεσε δομές που ήταν διάσπαρτες στο ελληνικό Δημόσιο. Δημιουργήθηκε δηλαδή μια οντότητα με συγκεκριμένη αποστολή. Η Google, για παράδειγμα, λέει να οργανώσουμε όλες τις πληροφορίες του κόσμου και να τις κάνουμε προσβάσιμες. Εμείς λέμε ότι η αποστολή μας είναι να μειώσουμε κάθε περιττή γραφειοκρατική διαδικασία χρησιμοποιώντας απλές ψηφιακές τεχνολογίες. Ο δεύτερος είναι ότι παίζει σημαντικό ρόλο η ομάδα που δημιουργήθηκε κατόπιν επιμέλειας του ίδιου του πρωθυπουργού, αξιοποιώντας άτομα από τον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα».

Έχουμε εισέλθει στην εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και της ραγδαίας εξέλιξης της ψηφιακής τεχνολογίας. Ποια πιστεύει ότι θα είναι η θέση της χώρας μας μπροστά σε όλα αυτά που έρχονται; «Η θέση της χώρας μας είναι ότι πρέπει να λύσει τις εκκρεμότητές της με τις προηγούμενες τρεις επαναστάσεις. Αναγκαία προϋπόθεση για να επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη είναι οι μεγάλες βάσεις δεδομένων. Αυτό στοχεύουμε να κάνουμε και εμείς. Να εκμεταλλευτούμε αυτές τις βάσεις δεδομένων και να βάλουμε τις υπηρεσίες να επικοινωνούν μεταξύ τους. Λύνουμε τη γραφειοκρατία από τη μία πλευρά και από την άλλη επενδύουμε στην τεχνολογική εξέλιξη και συγκεκριμένα στο 5G. Μέσα από τη δημοπρασία που θα διοργανώσουμε, θα δημιουργήσουμε με τα χρήματα που θα μαζέψουμε ένα Venture Capital Fund, το οποίο θα επενδύει σε εταιρείες με τεχνολογική καινοτομία».

Δύσκολοι καιροί για οράματα και μεγαλόπνοα σχέδια. Όμως, πώς αλλιώς να προχωρήσεις μπροστά; Πώς οραματίζεται ο ίδιος, ως πολιτικός, την Ελλάδα στα επόμενα χρόνια; «Η Ελλάδα πάντα είχε τους ανθρώπους, το απαράμιλλο κάλλος και την ευλογημένη γη, το hardware, αλλά δεν είχε το σωστό πλαίσιο –νόμους και κανόνες–, το software, που θα μας επέτρεπε να απελευθερωθούμε και να καινοτομήσουμε. Αυτό που άκουγα συνεχώς στο εξωτερικό είναι ότι αριστεύουμε ως μονάδες και όχι ως σύνολο. Φιλοδοξία μου είναι εγώ και η ομάδα μου να υλοποιήσουμε το όραμα του πρωθυπουργού. Κάθε ημέρα κατακτούμε σημαντικές μικρές νίκες που έχουν μεγάλη σημασία σε ορισμένους ανθρώπους. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε μέσα μας ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Αυτή είναι η σημαντικότερη αλλαγή που πρέπει να επιτευχθεί. Η αλλαγή αυτής της αντίληψης».

Στον Oscar Wilde αποδίδεται το αμίμητο: «Η γραφειοκρατία επεκτείνεται για να καλύψει τις ανάγκες της επέκτασής της». Ο Κυριάκος Πιερρακάκης έχει αναλάβει ένα τιτάνιο έργο, το οποίο είναι αναμφίβολα το turning point σε ό,τι αφορά τον εκσυγχρονισμό του κράτους. Η επιτυχία του θα θέσει τις βάσεις για να αλλάξουν αντιλήψεις και συνήθειες δεκαετιών. Ο ίδιος στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με τα τρία παιδιά του και βγάζει βόλτα τον Vito, το αγαπημένο του Λαμπραντόρ. Σε αυτές στις βόλτες, αφήνοντας κατά μέρος το βάρος της ευθύνης που έχει αναλάβει, ίσως του έρχεται στο μυαλό το «Beautiful Day» των U2.

Illustration by Dimarelos