του Χρήστου Ζαμπούνη

Η πρώτη διαφημιστική εταιρεία στον κόσμο ιδρύθη στην Γαλλία, το 1840. Είναι η πολυεθνική σήμερα Havas. Η δεύτερη το 1864, στις Η.Π.Α., επίσης πολυεθνική, η J.W.T. Στην 15^η θέση του πίνακα με τις μακροβιότερες διαφημιστικές κατατάσσεται η J.N. Leoussis, με έτος ιδρύσεως το 1941. Της ιστορίας, φυσικώ τω λόγω, προηγείται η προϊστορία. Πιο συγκεκριμένα, το 1928, όταν η Φώτα Κρητικού, μετέπειτα Λεούση, προσλαμβάνεται σε ηλικία 17 ετών, στην διαφημιστική εταιρεία «Γκρέκα». Δεκατρία χρόνια αργότερα, θα δημιουργήσει το Γραφείο Ι.Δ.Α. (Ιδέαι, Διαφημίσεις, Αγγελίαι), και λίγα χρόνια αργότερα, θα παραχωρήσει τα ηνία της επιχειρήσεως στον σύζυγό της Ιωάννη Λεούση, ο οποίος θα δώσει το όνομά του στην νέα διαφημιστική εταιρεία.

Αλιεύω τις πληροφορίες από το βιβλίο του Νίκου Λεούση «Τι καθήκει; Οδοιπορικό στα 200 νεότερά μου χρόνια» (Εκδόσεις Πληθώρα). Ο τίτλος, ηχητικώς τουλάχιστον, προκαλεί. Ετυμολογικώς, υποβάλλει. Έχει σχέση με το καθήκον, μία λέξη «βαριά», ιδίως γι’ αυτούς που έχουν «βαριά» καταγωγή. Όπως κάθε αυτοβιογραφικό βιβλίο που σέβεται τον εαυτό του, το «Τι καθήκει;» εκκινεί από την αρχή, ήτοι το 1830, όταν ο προπάππους του συγγραφέως, Γιώργος Μακρίδης, «απαρνείται την απάνεμη οικειότητα της στεριάς και μπαρκάρει κρυφά από τους δικούς του, για ένα ταξίδι στην απεραντοσύνη και το λυτρωμό της θάλασσας».

Είναι μόλις 8 ετών. Στον πρωτότοκο υιό του, Σταύρο, θα δώσει, πολλά χρόνια αργότερα, μία συμβουλή: «Να ξέρεις πως η κορυφαία σου στιγμή είναι η απελπισία. Μην την σπαταλήσεις». Αυτήν την συμβουλή θα θυμηθεί ο Νίκος Λεούσης το 2010, με την χρηματο-οικονομική κρίση. Εκείνο το έτος αναλαμβάνει την διεύθυνση της διαφημιστικής εταιρείας του Ομίλου η κόρη του Αγγελική. Επίσης εκείνο το έτος, η πτώσις της διαφημιστικής αγοράς κυμαίνεται πέριξ του 50%. Δύο από τις δέκα μεγαλύτερες διαφημιστικές εταιρείες στην χώρα, η Leo Burnett και η Upset, καταρρέουν και οδηγούνται σε παύση της λειτουργίας των. Ακολουθούν οι Ashley and Holmes, Mass Athens Top Mage, Adel Saatchi & Saatchi, Fortune κ.ά. Η S.N. Leoussis θα αντέξει.

Στα πρώτα χρόνια της κρίσεως, μίας καταστάσεως εφάμιλλης, όπως την χαρακτηρίζει, της πολιορκίας του Στάλινγκραντ, από την πλευρά των πολιορκημένων ο Νίκος Λεούσης βλέπει ένα περίεργο όνειρο. Ένας άγγελος, ίσως ο Νταίηβιντ Όγκιλβυ, ίσως ο Μπιλ Μπέρνμπαχ, ίσως ο Λίο Μπαρνέττ, τον επισκέπτεται και του λέει αγγλιστί: «Do something, man. Move your damn ass and do something». Αποκύημα της επισκέψεως είναι το φιλοσοφημένο και ψυχωφελές, για να χρησιμοποιήσω μόνον δύο κοσμητικά επίθετα, ποίημά του.