«H παιδική ηλικία είναι η μοναδική περίοδος της ζωής μου για την οποία αισθάνομαι νοσταλγία», μου είχε πει κάποτε σε μια συζήτησή μας η Τζέιν Μπίρκιν. «Είναι ο μόνος τόπος που ξεφεύγει από τον έλεγχο των μεγάλων και στον οποίον θα ήθελα να ζήσω για πάντα. Ακόμα και ο Παράδεισος δε νομίζω να είναι καλύτερος – αν και αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ.»

του Γιώργου Αρχιμανδρίτη

Τη δική της παιδική ηλικία ανακαλεί σήμερα η Σαρλότ, κόρη της Τζέιν με τον θρυλικό μουσικό Serge Gainsbourg, παίρνοντας την απόφαση να ανοίξει στο κοινό το πατρικό της σπίτι που βρίσκεται στο νούμερο 5 της οδού Verneuil στο Παρίσι. Πρόκειται για το σπίτι όπου εγκαταστάθηκαν οι γονείς της λίγους μήνες μετά τη γνωρισμία τους, στα τέλη της δεκαετίας του ‘60. Στο σπίτι αυτό γεννήθηκε κι έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής της. «Με την αδελφή μου Κέιτ», θυμάται, «περνούσαμε τον χρόνο μας στο δωμάτιο των παιδιών. Από το σαλόνι περνούσαμε μόνο. Ακούγαμε τους ήχους του πιάνου από μακριά. Μετά τον χωρισμό των γονιών μου, έζησα στο σπίτι αυτό μια δεύτερη ζωή, καθώς περνούσα εκεί τα Σαββατοκύριακα με τον πατέρα μου. [..] Βλέπαμε μαζί ταινίες στη μεγάλη οθόνη που είχε μπροστά στο κρεβάτι του. Τις διάλεγε με πάθος. Ήταν περήφανος για τις ταινίες αυτές που αγόραζε σε κασέτες εισαγωγής, χωρίς υπότιτλους, στα Ηλύσια Πεδία. Ταινίες του αμερικανικού κινηματογράφου, γουέστερν, Χονδρό και Λιγνό, Τσάρλι Τσάπλιν, ταινίες τρόμου, παλιές ταινίες Ντίσνεϊ, αλλά και ιταλικές κωμωδίες.»

Μυθική προσωπικότητα της γαλλικής μουσικής σκηνής, ο Serge Gainsbourg γεννιέται στις 2 Απριλίου του 1928, από Ρωσο-εβραίους γονείς, από τους οποίους λαμβάνει στέρεες αισθητικές και καλλιτεχνικές βάσεις. Πρώτη μεγάλη αγάπη του είναι η ζωγραφική. Τον κερδίζει όμως η μουσική και, ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, γίνεται πιανίστας. Ως ερμηνευτής, αρχίζει την καριέρα του στα 30 του χρόνια, ενώ παράλληλα συνθέτει τραγούδια και για άλλους τραγουδιστές. Από την σύντομη σχέση του με την Μπριζίτ Μπαρντό, στα τέλη του 1967, θα εμπνευστεί μια σειρά αθάνατων τραγουδιών, μεταξύ των οποίων και το « Je t’aime… moi non plus », που, την επόμενη χρονιά, θα ηχογραφήσει σε ένα κλασικό πλέον ντουέτο με την νέα του σύντροφο Τζέιν Μπίρκιν. Το τραγούδι θα προκαλέσει τεράστιο σκάνδαλο και θα γίνει εξ’ίσου τεράστια επιτυχία. Πάντα προκλητικός, αλλά και βαθιά ευαίσθητος, ο Serge Gainsbourg  θ’ αφήσει την τελευταία του πνοή στις 2 Μαρτίου 1991 στο σπίτι της οδού 5 bis rue de Verneuil, όπου θα έχει ζήσει 22 ολόκληρα χρόνια. Το σπίτι αυτό, που αποτελούσε για κείνον πηγή έμπνευσης και δημιουργίας, κρατήθηκε άθικτο από τη Σαρλότ για 30 και πλέον χρόνια. «Με τον θάνατο του πατέρα μου το 1991», λέει, «αισθάνομαι το χρέος να διατηρήσω τον χώρο αυτό ως έχει. Ο πόνος είναι πολύ μεγάλος για να βρω το κουράγιο ν’αγγίξω οτιδήποτε. Για μένα είναι ένας τόπος λατρείας, τόπος προσκυνήματος, τόπος μνήμης. Γυρίζω το κλειδί στην κλειδαριά, μπαίνω. Κλείνω πίσω μου την πόρτα. Ο χρόνος σταματά. Ταξιδεύω νοερά. Οι μυρωδιές είναι πάντα εκεί. Φυλάω τις αναμνήσεις. Μέσα στη σιωπή.»

Πριν από λίγους μήνες, το σπίτι άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό, προσφέροντας ένα μοναδικό ταξίδι στη ζωή και το έργο του εμβληματικού καλλιτέχνη. Φορώντας ακουστικά, περιφερόμαστε στο εσωτερικό του με οδηγό τη φωνή της Σαρλότ που μοιράζεται μαζί μας προσωπικές αναμνήσεις και ανέκδοτες ιστορίες για τον πατέρα της και το σπίτι όπου μεγάλωσε. Ανακαλύπτουμε ένα-ένα τα δωμάτιά του, μπαίνοντας από το περίφημο σαλόνι του ισογείου με την μαύρη επένδυση στους τοίχους. Στον πρώτο όροφο, βρίσκουμε το γραφείο του Gainsbourg, όπου απομονωνόταν για να διαβάσει και να γράψει, το δωμάτιο με τις κούκλες, το μπάνιο με τον ξύλινο διάκοσμο καθώς και το υπνοδωμάτιό του, που είναι και ο πιο προσωπικός χώρος του σπιτιού.

Απέναντι, στο νούμερο 14 του ίδιου δρόμου, έχει δημιουργηθεί και ένας άλλος χώρος αφιερωμένος στον Serge Gainsbourg, ο οποίος αποτελείται από ένα μουσείο, ένα βιβλιοπωλείο-πωλητήριο και ένα καφέ (την ημέρα) και πιάνο μπαρ (το βράδυ), το Gainsbarre. Το μουσείο προτείνει μια καταβύθιση στο σύμπαν του ιδιοφυούς καλλιτέχνη, μέσα από 450 εμβληματικά αντικείμενα, χειρόγραφα, ρούχα και κοσμήματα που του ανήκαν και τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό.

«Αυτός ο μυστικός κήπος, ήταν μόνο δικός μου», συμπληρώνει η Σαρλότ στο σημείωμά της για τα εγκαίνια του πατρικού της σπιτιού ως δημόσιου χώρου. «Φαίνεται ότι έπρεπε να περάσουν τριάντα και πλέον χρόνια για να νιώσω ότι έπρεπε να «τον» μοιραστώ… Σήμερα σας καλώ να βυθιστείτε στον κόσμο αυτό που είναι γεμάτος «ιστορία». Δωμάτια ζωής με επιλεγμένα αντικείμενα, που έχουν αγοραστεί ή δωριστεί, και που το καθένα τους είναι συνδεδεμένο με μια διαφορετική εποχή. Μια ανάμνηση, ένα άλμπουμ, μια ταινία, μια στιγμή ζωής. Στιγμές που ζωντανεύουν μέσα από τις γνωστές σε όλους μας συνθέσεις του, μέσα από τη φωνή του. Ένα δημόσιο πρόσωπο βρίσκει σήμερα τον χώρο του, το περιβάλλον του, την ουσία του. Ελπίζω ότι προτείνω στο κοινό μια ξεχωριστή εμπειρία, που θα δώσει ίσως μια νέα ακρόαση του έργου του. Μια εμπειρία, ει δυνατόν, στο ύψος της δικής του κληρονομιάς.»

Photos by Alexis Raimbault