της Μαριανίνας Πάτσα

«Να ένα μέρος για να σταματήσουμε τη νύχτα…». Μια κινηματογραφική ξενάγηση στα Motels των αυτοκινητοδρόμων της Αμερικής.

Ταπεινά δωμάτια με neon επιγραφές στη μέση του πουθενά. Τα motels κάποτε κυριαρχούσαν στους αμερικανικούς αυτοκινητόδρομους. Σήμερα είναι είδος υπό εξαφάνιση, όμως η μυθολογία τους κρατιέται ζωντανή μέσα από τη λογοτεχνία, τη μουσική, τη φωτογραφία και τις κινηματογραφικές σκηνές. Η νοσταλγία και το ταπεινό μα καίριό τους εκτόπισμα, ακόμα εμπνέουν αμέτρητες ιστορίεςπου ξεδιπλώνονται μέσα στα απλά και απρόσωπα δωμάτια. Ο γνωστός Route 66 ήταν ως το 1985 ο πιο μεγάλος και διάσημος αμερικανικός αυτοκινητόδρομος. Ένωνε την Αμερική από την Ανατολή μέχρι τη Δύση και όσοι αποφάσιζαν να τον διασχίσουν, έβαζαν πλώρη για μια ιστορία ενηλικίωσης και ελευθερίας. Η μπίτνικ γενιά τον αποθέωσε στο “On the Road” του Jack Kerouac, οι Depeche Mode και οι Rolling Stones τραγούδησαν για αυτόν, και όλοι τους κατευθύνθηκαν προς ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον ταξιδεύοντας πάνω του, μετρώντας τις μέρες και τα χιλιόμετρα μέσα από τις neon επιγραφές των motels που ξεφύτρωναν σχεδόν ξαφνικά ανάμεσα στις καυτές ερήμους.

Ο κόσμος του κινηματογράφου, ιστορικά έχει την τάση να διασχίζει μονοπάτια μέσα από ένα κύκλο διαδοχικών εικόνων και οραμάτων. Σε πολλές από αυτές τις -συχνά κεντρικές- σκηνές, υπάρχει ένα κοινό επίκεντρο που δεν έχει πάρει εδώ και καιρό την αναγνώριση που του αξίζει: το αμερικανικό motel. Άδειοι χώροι στάθμευσης, λάμπες που φωτίζουν αμυδρά τους μεγάλους διαδρόμους και η απαράμιλλη ησυχία των καταλυμάτων, γίνονται τόπος γέννησης αποτρόπαιων εγκλημάτων, αλλόκοτων ιστοριών ή ερωτικών σχέσεων. Τα μοτέλ είναι ίσως μια φθηνή και βαρετή προσφορά αν τα δει κανείς με γυμνό μάτι, αλλά στην ιστορία του κινηματογράφου και της τηλεόρασης αποτελούν από τα πιο σημαντικά σκηνικά που έχουν γεμίσει την οθόνη.

Δύσκολα θα ισχυριστεί κανείς πως το μαγευτικό “Psycho” του Hitchcock (1960) θα ήταν το ίδιο χωρίς τους ανατριχιαστικούς τοίχους του Bates Motel. Τα μοναχικά σκοτεινά δωμάτια με τους γυμνούς τοίχους, έδωσαν το τέλειο μείγμα μυστηρίου, τρόμου και παράνοιας, ως φόντο που περνάει στο πετσί του θεατή αποφασιστικά. Η ταινία βασίστηκε στην ομότιτλη νουβέλα του Robert Bloch, η οποία είχε ως αρχικό ερέθισμα την αληθινή ιστορία του κατά συρροή δολοφόνου και κανίβαλου, Ed Gein. Ο συγγραφέας ζούσε μόλις 40 μίλια από τη φάρμα του δολοφόνου και τον εξίταρε το γεγονός πως κάποιος μπορεί να διαπράξει τόσο φριχτά εγκλήματα σε μία τόσο μικρή κοινότητα, χωρίς να τον πάρουν είδηση επί χρόνια. Έτσι, η φάρμα έγινε Bates Motel, ο Gein έγινε Norman Bates και ενσαρκώθηκε από τον Anthony Perkins,ενώ το Psycho πέρασε στο Πάνθεον του σινεμά.

Ο Bloch έγραψε συνολικά τρεις νουβέλες που τα εγκλήματά τους εκτυλίσσονται μέσα στο περίφημο Bates Motel. Από τις νουβέλες αυτές γεννήθηκαν οι 6 ταινίες της σειράς Psycho, καθώς και η τηλεοπτική σειρά Bates Motel που διήρκησε 5 σεζόν, με το πανδοχείο του τρόμου να δεσπόζει σε κάθε μία από αυτές.
Τα μικρά ερημικά πανδοχεία έγιναν σκηνικό αγαπημένων cult φιλμ όπως το “The City of The Dead” (1960). Όμως πιο πρόσφατα, το motel έγινε κεντρικό κομμάτι του νέο-νουάρ θρίλερ του Drew Goddard, “Bad Times at The El Royale”, καταγράφοντας τις ιστορίες επτά ξένων καθώς διασχίζουν διαδρόμους στο τρομερό παρακμιακό πανδοχείο El Royale. Αποκαλύψεις, εξαπάτηση, χειραγώγηση και εγκλήματα, ξεδιπλώνονται στην καρδιά ενός κτηρίου που έχει σχεδιαστεί για να αποτρέπει την εισβολή. Μέσα σε μια ατμόσφαιρα παρόμοια με εκείνη που δημιούργησε το “Psycho”, οι γεμάτες neon πινακίδες εισόδου του El Royale δίνουν μια στρεβλωμένη γοητεία σαν κι αυτή που μας χάρισε ο Alfred Hitchcock, δεκαετίες πριν. Άλλωστε η μεγάλη κινηματογραφία φαίνεται να «αγκαλιάζει» πάντα τις περίεργες δομές, οι οποίες συχνά βοηθούν και στην εξερεύνηση των χαρακτήρων που κατοικούν ή καταφεύγουν σε αυτές.
Το 1985, στην ταινία του Sam Shepard “Fool for Love”, η Kim Basinger βρίσκεται ανάμεσα σε δύο εραστές, πρώην και νυν: τον Sam Shepard και τον Randy Quaid. Μέσα σε ένα δωμάτιο motel νοτιοδυτικά των ΗΠΑ,ξετυλίγεται ανάμεσά τους μια ιστορία γεμάτη πάθη, αψιμαχίες και σκοτεινά μυστικά. Τα motelφαίνεται πως αποτελούν σταθερό σημείο αναφοράς του Shepard, που μέσα από το βιβλίο του “Motel Chronicles”, αποκαλύπτει τον εαυτό του και τον κόσμο του και μας παίρνει μαζί του στις σκονισμένες περιοχές του αμερικανικού νότου και τα πανδοχεία τους.

Μερικές από τις πιο αξιομνημόνευτες παρουσίες motel στην τηλεόραση, προέρχονται από τη σειρά The X Files. Εξάπτοντας το ενδιαφέρον του κοινού για το άγνωστο, το υπερφυσικό και το εξωγήινο, μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά επεισόδια της χρησιμοποιούν τα motel ως φόντο, καθώς η πράκτορας Scully (Gillian Anderson) γράφει τις αναφορές της σχετικά με τα ευρήματα σε φεγγαρόλουστα πανδοχεία, ενισχύοντας την αίσθηση μυστηρίου και έντασης που ξετυλίγεται μέσα στη ζοφερή σιωπή του απρόσωπου δωματίου. Το Mt. Si Motel, βρίσκεται στην κοιλάδα Snoqualmie της Washington και αποτελεί μέρος της κοινότητας North Bend εδώ και 70 χρόνια. Έχει συμβάλλει σημαντικά στη δημιουργία του μύθου των motels, αφού το γνωρίσαμε ως Red Diamond City Motel της τηλεοπτικής σειράς υπερφυσικού μυστηρίου/τρόμου “Twin Peaks – Fire Walk With Me”, των Mark Frost και David Lynch. Η σειρά έλαβε διθυραμβικές κριτικές, βραβεύτηκε πολλάκις και θεωρείται ένα πολιτιστικό φαινόμενο που άλλαξε για πάντα την τέχνη των τηλεοπτικών σειρών. Αν και τελικά ακυρώθηκε το 1991, απέκτησε ένα φανατικό πυρήνα αιώνιων θαυμαστών ενώ ο Lynch επέστρεψε για να σκηνοθετήσει, ως ταινία αυτή τη φορά, το αμφιλεγόμενο φινάλε του “Twin Peaks” (1992).

Τα μικρά απομονωμένα πανδοχεία των ΗΠΑ είναι εμβληματικά σύμβολα της μεταπολεμικής Αμερικής και χρωστούν κάτι από την ακαταμάχητη γοητεία τους στην ιστορία. Ωστόσο, καθώς ο κόσμος εξελίχθηκε στη σκιά της παράνοιας του Ψυχρού Πολέμου, τα μοτέλ συγκεράστηκαν με τον φόβο ότι τα απομονωμένα δωμάτιά τους αποτελούσαν κέντρα κατασκοπείας και εγκληματικών δραστηριοτήτων. Επομένως ήταν αναπόφευκτο πως το Hollywood σύντομα θα το αξιοποιούσε αυτό, δημιουργώντας μερικές από τις πιο αγαπημένες σκηνές στην ιστορία της μικρής και της μεγάλης οθόνης.
Ο παράδοξος τρόπος με τον οποίο ασκεί γοητεία το motel, εμπνέει μέχρι σήμερα. Είτε ως φιλμ, είτε ως λογοτεχνία, είτε ως πίνακας του Edward Hopper, είτε ως όνειρο όλων εκείνων που τα βράδια ονειρεύονται πως οδηγούν στους σκονισμένους δρόμους γύρω από την έρημο της Nevada και φαντασιώνονται ιστορίες περιπέτειας, ελευθερίας, έρωτα, εξερεύνησης και ανακάλυψης. Και κάθε φωτεινή πινακίδα με την επιγραφή «Motel» στην άκρη του δρόμου, λειτουργεί ως υπενθύμιση πως το πιο ουσιαστικό ταξίδι δεν είναι ο προορισμός, αλλά η διαδρομή.