Σουρεαλιστικά έπιπλα, φωτιστικά που μοιάζουν βγαλμένα από ένα ονειρικό μέλλον, installations σαν μεγάλοι πολύχρωμοι λαβύρινθοι. Ο Verner Panton ήταν Δανός αρχιτέκτονας και σχεδιαστής επίπλων. Ή, πιο σωστά, ένας πρωτοπόρος καλλιτέχνης της φόρμας, του σχήματος και του χρώματος πάνω σε χρηστικά αντικείμενα της καθημερινής ζωής. Θεωρείται ο σημαντικότερος σύγχρονος σχεδιαστής της Δανίας μετά τον Arne Jacobsen και το όνομά του έχει ταυτιστεί με τις περίφημες καρέκλες Panton: πρόκειται για καρέκλες από πλαστικό, σε σχήμα S, που δημιούργησε τη δεκαετία του ’60. Η ιδέα να κατασκευάσει καρέκλες από πλαστικό, χωρίς πόδια, που θα στοιβά- ζονταν εύκολα η μία μέσα στην άλλη υπήρχε στο μυαλό του από τις αρχές της δεκαετίας του ’50. Μάλιστα λέγεται πως ο Panton είχε εμπνευστεί από έναν συμμετρικότατο στοιβαγμένο σωρό από πλαστικούς κουβάδες. Η πρώτη πλαστι- κή καρέκλα στον κόσμο γεννήθηκε το 1965 και σήμερα θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του δανέζικου design.

Ο Panton εκπαιδεύεται στο τεχνικό κολέγιο της Όντενσε ως αρχιτεκτονικός μηχανικός κι έπειτα σπουδάζει στο Det Kongelige Danske Kunstakademi, στην Κοπεγχάγη. Εκεί γνωρίζει τον Poul Henningsen, ο οποίος τον εντυπωσιάζει με τη βιομηχανική του αισθητική. Μετά την αποφοίτηση, εργάζεται στο αρχιτεκτονικό γραφείο του Arne Jacobsen. Εκεί αποκτά εμπειρία στον βιομηχανικό σχεδιασμό, αλλά και έμπνευση για πειραματισμό, αφού ο Jacobsen δουλεύει πολύ με πρωτοποριακά υλικά. Βοηθά τον Jacobsen στην κατασκευή της εικονικής πλέ- ον καρέκλας Ant. Παρόλο που η οργανική, μοντέρνα προσέγγιση του Jacobsen τον συναρπάζει, ο Panton καθιερώνεται ως avant-garde σχεδιαστής, με έπιπλα βασισμένα σε υπερβολικές γεωμετρικές μορφές και με πολύ έντονα χρώματα – χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίφημη κωνική του καρέκλα (Cone Chair). Το 1955 ανοίγει το δικό του γραφείο, βγάζοντας στην παραγωγή τις καρέκλες Batchelor και Tivoli. Τότε αρχίζει να αποκτά το δικό του ξεχωριστό στυλ και να γίνεται γνωστός. Τα επόμενα χρόνια αρχίζει να πειραματίζεται. Κατασκευάζει το πρώτο φουσκωτό έπιπλο, φτιαγμένο από πλαστικό, και αργότερα το Astoria Hotel στη Νορβηγία, όπου οι τοίχοι, η οροφή και το πάτωμα καλύπτονται με πλαστικό. Το 1962 μετακομίζει στη Βασιλεία και ξεκινά συνεργασία με τη μεγάλη κατα- σκευαστική εταιρεία επίπλων Vitra. Τότε βγαίνει στην παραγωγή η Flying chair, μια καρέκλα μονοκόμματη και κυρτή, η οποία κρέμεται από την οροφή, δημιουρ- γώντας ένα λειτουργικό, χαλαρωτικό και ταυτόχρονα παιχνιδιάρικο περιβάλλον.

Παρόλο που ο Panton κερδίζει πολυάριθμα βραβεία στα τέλη της δεκαετίας του ’70, με την άνθηση του οικολογικού κινήματος, τα πολύχρωμα αντικείμενά του από πλαστικό θεωρούνται αναχρονιστικά. Για πολλά χρόνια δεν καταφέρνει να προσαρμοστεί στις νέες ιδέες. Όμως στα μέσα της δεκαετίας του ’90, ο μοντερνισμός –και μαζί του και ο Panton– επανέρχονται στο προσκήνιο. Η καινοτομία του σχεδιαστή επανεκτιμάται. Η διαχρονικότητα των έργων του αξιολογείται υπό νέο πρίσμα. Διακρίνεται με νέα βραβεία. Το 1998, για το σύνολο του έργου του, η βασίλισσα της Δανίας τού απονέμει τον Σταυρό του Ιπποτών της τάξης του Dannebrog. Τα πολυλειτουργικά του έπιπλα και φώτα που σχεδιάστηκαν για την έκθεση Visiona 2 (στην οποία είχαν στηθεί ολόκληρα δωμάτια που έμοιαζαν με λαβυρινθώδη πλουραλιστικά καλειδοσκόπια) κυκλοφορούν σε επανεκδόσεις. Μια αγοραστική φρενίτιδα εξαπλώνεται. Ο Panton έχει πλέον «φύγει». Μα οι πολύχρωμες καρέκλες του βρίσκονται σε κάθε σύγχρονη διακόσμηση που σέβεται τον εαυτό της, χωρίς να θυσιάζει την άνεση σε βάρος του στυλ.

της Μαριανίνας Πάτσα

Photo Credits: Visual Hellas