της Θεοδώρας Μήτσου

Σήµερα, το να ψάξει κανείς για νέους καλλιτέχνες είναι το µόνο εύκολο. Στα social media, σε αναρίθµητες galleries και art concepts, σε art fairs, ακόµη και στον δρόµο. Οι εκάστοτε καλλιτέχνες έχουν πάντα κάτι να δείξουν ή να πουν, χωρίς όµως τα έργα και η καλλιτεχνική τους ταυτότητα να µένουν ανεξίτηλα στη µνήµη του θεατή. Με άλλα λόγια, είναι σπάνιο πλέον, µέσα στον καταιγισµό εικόνων και πληροφοριών που δεχόµαστε και επεξεργαζόµαστε, να µείνει κανείς προσηλωµένος σε µία µόνο ιδέα, σε µία µόνο εικόνα – γιατί αυτό ακριβώς είναι το ζητούµενο. Όταν λοιπόν ο καλλιτέχνης καταφέρει να ξεκλειδώσει συγκεκριµένα συναισθήµατα στο µυαλό του θεατή, η εικόνα που του προσέφερε µε κάθε ειλικρίνεια αποτυπώνεται στον νου. Ένας από τους σπάνιους σύγχρονους εν ζωή εικαστικούς που έχουν γνωρίσει παγκόσµια επιτυχία και χαίρουν αποδοχής, τόσο από τον καλλιτεχνικό κόσµο όσο και από το αγοραστικό κοινό, είναι ο Ελβετός Andy Denzler. Γιατί; Γνωρίζοντας καλύτερα το έργο και το όραµά του, θα γίνει εύκολα κατανοητό. Αρχικά, ο καµβάς και τα µοτίβα του Denzler είναι απευθείας αναγνωρίσιµα.

Από την αρχή της καριέρας του, εφηύρε µια µοναδική καλλιτεχνική γλώσσα, µια οπτική ταυτότητα, ένα στυλ και έναν κόσµο που ανήκουν µόνο στη δική του φαντασιακή σφαίρα. Τα έργα του µοιάζουν µε έργα ιταλικής ή φλαµανδικής προέλευσης από τον 17ο αιώνα και η χρωµατική του παλέτα κυµαίνεται ανάµεσα σε ώχρες, καφέ, µαύρο, γκρι και χρώµατα της σάρκας, που αναδεικνύουν τη φυσικότητα και την ιδιόµορφη ενέργεια που περιβάλλουν τους πίνακές του. Ως θεατές ενός έργου του, νιώθουµε σαν ονειροπόλοι, κρυφοί παρατηρητές, αόρατοι, συνεργοί στην κατάσταση που εκείνος έχει τόσο µαγικά δηµιουργήσει. Κοιτάζοντας τα παραµορφωµένα, φαινοµενικά κινούµενα υποκείµενά του, επιχειρούµε να ταυτιστούµε µε τα ανθρώπινα στοιχεία που µπορεί ο νους µας να κατανοήσει επαρκώς, αυτά που µπορούµε να επεξεργαστούµε ως αληθοφανή και θα χωρούσαν σε µια δική µας πραγµατικότητα.

Μέσα από αυτή τη συµβολική, πολύσηµη εξερεύνηση ο Denzler έχει βρει µια συνεκτική τεχνική για να ξεκλειδώσει το φωτογραφικό συναίσθηµα στη ζωγραφική, χωρίς όµως να επαφίεται σε µεθόδους φωτορεαλισµού ή τεχνικής επεξεργασίας προκειµένου να προκαλέσει την (ψευδ)αίσθηση της πραγµατικότητας σε δύο και τρεις διαστάσεις. Ο Denzler αναµορφώνει, γδέρνει και µεταχειρίζεται την επιφάνεια που επιλέγει µε ευκολία, παίζοντας µε τις µπογιές µε παραδειγµατική φιλοδοξία και ακρίβεια, ενώ διατηρεί µια σταθερή ροή – το κατόρθωµα αυτό είναι ιδιαίτερα σπάνιο για έναν σύγχρονο καλλιτέχνη. Στο studio του ζωγραφίζει εικόνες, πρόσωπα και σώµατα, συνθέσεις νεκρής φύσης, τοπία. Δεν διατηρεί τη σύσταση ακέραια, αντίθετα συνθέτει την αρχική εικόνα µόνο για να τη µορφοποιήσει. Η τεχνική wet-on-wet που χρησιµοποιεί λειτουργεί εξίσου αρµονικά όταν προσθέτει αλλά και όταν αφαιρεί χρώµατα, ενώ αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη ρεαλιστική απόδοση του έργου του. Για να αποδοµήσει το έργο του, χρησιµοποιεί σπάτουλα, ένα βήµα καθόλου εύκολο για τον ψυχισµό του καλλιτέχνη, αφού αναιρεί και «καταστρέφει» τον (έως αυτό το σηµείο) καρπό της δηµιουργίας του. Ταυτόχρονα, τα χοντρά στρώµατα που στολίζουν τον καµβά του δίνουν την αίσθηση µιας ανάγλυφης υφής: ίσως πιο περιγραφικά, σαν να προσπαθεί ο καλλιτέχνης να δηµιουργήσει ένα γλυπτό µέσα στον πίνακά του. Η δουλειά του έχει στοιχεία αφηρηµένου εξπρεσιονισµού, όµως συνάµα συνάδει µε την παραδοσιακή ζωγραφική από την εποχή της Αναγέννησης µέχρι και σήµερα.

Η πιο πρόσφατη σειρά έργων του (ανάµεσά τους τα «Sleepwalker II», 2018 και «The Painter’s room V, Triptych», 2018) εξακολουθεί να βαδίζει στα ίδια, γνώριµα θεµατικά και υφολογικά µοτίβα, µε έµφαση στο ανθρώπινο σώµα και στη δραµατοποίηση µιας παραµορφωµένης εικόνας. Ο πίνακας του νεαρού άνδρα µε το λευκό T-shirt («Black Hands I», 2016), µε βλέµµα χαµηλό, µαύρα χέρια και τις παλάµες του να µας αντικρίζουν, εκπέµπει µια διφορούµενη αύρα. Εκπέµπει, καθώς στέκεται αποµονωµένος, θλίψη και µετάνοια. Ο Denzler προβληµατίζεται περισσότερο µε την κινητικότητα παρά µε τις χειρονοµίες των υποκειµένων του. Δηµιουργεί συχνά τους ήρωές του από φωτογραφίες και polaroids, αλλά και φωτογραφίζοντας ο ίδιος µοντέλα ή πρόσωπα της διπλανής πόρτας. Θεµατικά, καταπιάνεται µε ιδέες ανθρώπων που αντιµετωπίζουν καταστάσεις στενότητας ή κοινωνικές δυσκολίες ή περιθωριοποίηση. Τα πορτρέτα του δεν βασίζονται τόσο σε υπαρκτά πρόσωπα, αλλά εξελίσσονται µέσω της δύναµης της εικόνας και αντικατοπτρίζοντας τη δική τους ειλικρίνεια και γνησιότητα.

Ο Andy Denzler ενδιαφέρεται βαθιά για ό,τι υποβόσκει και κρύβεται κάτω από την επιφάνεια, για έναν κόσµο γυµνό από υλιστικές απολαύσεις, πολυτέλεια και προβολείς. Η κατήφεια των πρωταγωνιστών του καλύπτει όλα τα έργα του και κάνει τον θεατή να µπει σε µια διαδικασία συµπόνιας και κατανόησης προς τα πρόσωπά τους. Συχνά τα πορτρέτα του δεν έχουν πολλές λεπτοµέρειες, αλλά αποτυπώνουν περισσότερο µια φιγούρα pars pro toto. Τόσο στο φιλµ όσο και στη φωτογραφία, ο Denzler προτιµά το closeup, που επιτρέπει άµεση πρόσβαση στον πρωταγωνιστή του πίνακα. Ο αφαιρετικός περιβάλλων χώρος είναι ιδιαίτερα σηµαντικός για να παρατηρήσει κανείς τα έργα του, καθώς η εξαιρετικά δυναµική και κατακλυσµιαία εικόνα της δουλειάς του δηµιουργεί ένα σαρωτικό αντικρουόµενο συναίσθηµα κίνησης και ηρεµίας. Θα έλεγε κανείς ότι για ένα µικρό διάστηµα η πάροδος του χρόνου έχει προσωρινά σταµατήσει, κι εµείς, παρατηρητές και κριτές, βιώνουµε µια στιγµή αιωνιότητας που ακροβατεί πάνω σε µια αληθοφανή αναλογική οπτική – και φυσικά, η εικόνα αυτή έχει ήδη περάσει στο υποσυνείδητό µας.

Γεννηµένος το 1965, ο Ελβετός καλλιτέχνης κατοικεί και διατηρεί το studio του στη Ζυρίχη. Τη δουλειά του έχουν εκθέσει πολυάριθµες galleries και µουσεία ανά τον κόσµο. Πολλά από τα έργα του περιλαµβάνονται σε ιδιωτικές και δηµόσιες συλλογές, όπως αυτές των Ludwig Museum στο Koblenz της Germany, Credit Suisse στην Ελβετία και Burger Collection στο Hong Kong. O Andy Denzler εκπροσωπείται στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσµο από την Opera Gallery.