The Influencers - Ernest Hemingway

του Μισέλ Νικολαρέα

Αβάνα, Κούβα, χειμώνας του 1943. Ο Ernest Hemingway με τον στενό του φίλο και δικηγόρο Alfred Rice μπαίνουν στο εμβληματικό μπαρ El Floridita. Τα χρόνια εκείνα το El Floridita ήταν τόπος συνάντησης λογής καταχθόνιων τύπων. Κυνηγημένοι τυχοδιώκτες, ύποπτοι δημοσιογράφοι, κομψοί νταβατζήδες, διεφθαρμένοι διπλωμάτες όλοι, σαν ήρωες από τα βιβλία του, ήταν εκεί. Ο EH κάθεται με την πλάτη του στον γωνιακό τοίχο, χωρίς ίχνος διακριτικότητας, δείχνοντας με το δάχτυλό του προς τους τρεις τύπους απέναντί του, και λέει στον Rice: «Τους βλέπεις αυτούς εκεί; Είναι πράκτορες του FBI και με παρακολουθούν». «Και τώρα;» αναφώνησε ο Rice.

«Τώρα παράγγειλέ μας δύο daiquiri και στείλε άλλα τρία σε αυτούς, κερασμένα από μένα».

Πράγματι, ο συγγραφέας ήταν υπό την εποπτεία του FBI, ο φάκελος της Αβάνα γι’ αυτόν γεμίζει 122 σελίδες. Πώς όμως ο παρασημοφορημένος με το ιταλικό αργυρό μετάλλιο ανδρείας για τις πράξεις του και τον τραυματισμό του κατά τη διάρκεια του Α ́ Παγκοσμίου Πολέμου έφτασε να απασχολεί το FBI; Ο ΕΗ βρισκόταν από νεαρή ηλικία σε μια μόνιμη εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα στη «μεγαλοαστική καταγωγή» του και την αριστερή ιδεολογία του. Ο ιατρός πατέρας του και η μουσικός μητέρα του φρόντισαν ώστε τα παιδικά του χρόνια να κυλήσουν χωρίς ποτέ να του λείψει τίποτα. Το ανήσυχο πνεύμα του όμως τον οδήγησε να ζήσει μια πολυτάραχη αντισυμβατική ζωή, πολλές φορές ακροβατώντας μεταξύ ζωής και θανάτου.

Στα 18 του κατατάχτηκε εθελοντικά στις τάξεις του Ερυθρού Σταυρού, διαρκούντος του Α ́ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την ειδικότητα του οδηγού ασθενοφόρου παρουσιάστηκε στο ιταλικό μέτωπο, όπου τραυματίστηκε σοβαρά και στα δύο πόδια του από θραύσματα οβίδας. Αυτή ήταν η πρώτη του άμεση επαφή με τον θάνατο. Για να καταλάβουμε την πολυσχιδή προσωπικότητα του EH, είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη τις συνεχείς και ταυτόχρονα τεράστιες ανατροπές στη ζωή του. Αμέσως μετά τον πόλεμο βρέθηκε στο Παρίσι ως ανταποκριτής της εφημερίδας Toronto Star. Ήταν 21 ετών και το Παρίσι «έβραζε» από καλλιτεχνική δημιουργία. Μερικοί από τους πιο ενδιαφέροντες τύπους του 20ού αιώνα, εκπρόσωποι των νέων ρευμάτων, ήταν φίλοι του. Συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφοι όπως οι Gertrude Stein, Ezra Pound, Francis Scott Fitzgerald, James Joyce, Pablo Picasso, Joan Miro, Juan Gris ήταν η «παρέα» του.

Ως πολεμικός ανταποκριτής βρέθηκε στη Μικρά Ασία το 1922, όπου έγινε μάρτυρας της καταστροφής της Σμύρνης από τους Τούρκους. Ο EH ήταν «επαγγελματίας» – όπως κατέγραψε τη «Μικρασιατική Καταστροφή» με την ίδια ευκολία και μέσα στον ίδιο χρόνο έγραψε δύο ταξιδιωτικά άρθρα, το ένα για το «Ψάρεμα τόνου στην Ισπανία» και το άλλο για το ψάρεμα πέστροφας. Κατά τα μέσα του 1929 βρέθηκε στην Ισπανία, κάνοντας έρευνα για το επόμενο μυθιστόρημά του, «Θάνατος το απομεσήμερο» (Death in the afternoon).

Μια γλαφυρή αφήγηση για τον κόσμο των ταυρομαχιών. Έναν κόσμο που τον είχε συναρπάσει, όπως λέει ο ίδιος, για την «τραγική» δομή του θεάματος και την «ιεροτελεστία» θανάτωσης του ταύρου, που γι’ αυτόν συμβόλιζε τη μάχη για τη ζωή και την τελική επικράτηση του θανάτου.

Ξαναβρέθηκε στην Ισπανία το 1937 ως πολεμικός ανταποκριτής για λογαριασμό της North American Newspaper Alliance, καλύπτοντας τον ισπανικό εμφύλιο, ο οποίος τον ενέπνευσε να γράψει το αντιπολεμικό μυθιστόρημα «Για ποιον χτυπά η καμπάνα». Στο βιβλίο αντικατοπτρίζεται η πρόθεσή του να μεταδώσει την πίστη ότι κανένας δεν μπορεί να μένει αμέτοχος σε ό,τι συμβαίνει γύρω του. Το βιβλίο, αν και επικρίθηκε από τον πολιτικό κόσμο, επηρέασε σημαντικά την αμερικανική κοινή γνώμη να αποφασίσει αν έπρεπε να πάρει μέρος στον Β ́Παγκόσμιο Πόλεμο ή να παραμείνει αποστασιοποιημένος θεατής. Τρία χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, όταν μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, προτάθηκε για εννέα Όσκαρ, για να κερδίσει τελικά μόνο ένα, εκείνο της Κατίνας Παξινού για τον Β ́ γυναικείο ρόλο. Ο ΕΗ έζησε από κοντά τρεις πολέμους. Τον Α ́ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1917, ως εθελοντής οπλίτης, τον ισπανικό εμφύλιο το 1939, ως πολεμικός ανταποκριτής, και τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1944.

Ήταν παρών στην απόβαση της Νορμανδίας ως «παρατηρητής». Δεν του επιτράπηκε να αποβιβαστεί του αποβατικού σκάφους, καθώς το Πεντάγωνο τον θεωρούσε «πολύτιμο φορτίο». Αργότερα, τον Ιούλιο, καθ’ οδόν προς το Παρίσι, «παρέκκλινε» από τον ρόλο του «παρατηρητή» ανταποκριτή και ηγήθηκε μιας ομάδας Παρτιζάνων ανταρτών στο χωριό Rainbouillet. Όταν του απαγγέλθηκαν κατηγορίες ότι η πράξη του αυτή παραβιάζει τη Συνθήκη της Γενεύης, καθώς δεν επιτρέπεται σε ανταποκριτές Τύπου να ηγούνται στρατιωτικών σχημάτων, αντιμετώπισε τις κατηγορίες αυτές ισχυριζόμενος ότι ο ρόλος του ήταν απλώς συμβουλευτικός. Το 1954 του απενεμήθη το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Ο ΕΗ, ο οποίος είχε τέσσερις γάμους στο ενεργητικό του, γνώρισε τον έρωτα αλλά και την απογοήτευση από μικρή ηλικία. Ο πρώτος του έρωτας, μια νοσοκόμα επτά χρόνια μεγαλύτερή του, η Agnes von Kurowsky, τον εγκατέλειψε για κάποιον άλλον, λίγο πριν παντρευτούν. Ο ΕΗ στις προσεχείς του σχέσεις είχε σχεδόν σαν «κανόνα» να φεύγει πρώτος από μια σχέση, ώστε να μην ξανανιώσει τον πόνο της εγκατάλειψης.

Ήταν μέθυσος, μοιχός, κυνηγός άγριων θηραμάτων στην Αφρική και λάτρης των ταυρομαχιών. Το 1931 αγόρασε ένα σπίτι απέναντι από έναν φάρο, μόνο και μόνο επειδή το φως του φάρου τον βοηθούσε το βράδυ να βρει τον δρόμο του όταν γυρνούσε σπίτι μεθυσμένος. Ο συνδυασμός της βαριάς κατάθλιψης από την οποία έπασχε με τη χρήση αναλγητικών φαρμάκων και την παρατεταμένη κατανάλωση αλκοόλ τον οδήγησαν στην αυτοκτονία. Ο ΕΗ υπέκυψε στους δαίμονές του στις 2 Ιουνίου 1961. Ο συγγραφέας αναπαύεται στο κοιμητήριο του Ketchum, όπου ανώνυμοι θαυμαστές του, αντί για λουλούδια, του αφήνουν πούρα και μπουκάλια ρούμι.