του Χρήστου Ζαμπούνη

Την ώρα που εκκινούν ασθμαίνοντας οι εορτασμοί για την 200ή επέτειο από την Παλιγγενεσία του 1821, μία ιστορική μελέτη έρχεται να μας υπενθυμίσει μία άλλη επέτειο, αυτή της Μικρασιατικής Καταστροφής, όπου, προφανώς, θα λείπουν οι εορταστικές εκδηλώσεις. Το βιβλίο του Κώστα Σταματόπουλου «1922. Πώς φτάσαμε στην Καταστροφή» επιχειρεί μία ψύχραιμη προσέγγιση σε ένα ζήτημα για το οποίο οι πολιτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ βενιζελικών και βασιλικών έχουν δημιουργήσει πλήρη σύγχυση.

Ανατρέχοντας στην σύγχρονη βιβλιογραφία και με την απόσταση που δίνει ο χρόνος, ο συγγραφεύς υποστηρίζει ότι το εγχείρημα της Μικρασιατικής Εκστρατείας ήταν εξ’ αρχής καταδικασμένο. Την πρόβλεψη είχε κάνει ήδη από το 1915, ο Ιωάννης Μεταξάς σε συνάντησή του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Οι ευθύνες της Καταστροφής επιμερίζονται με υγιεινό τρόπο σε όλους τους πρωταγωνιστές της εποχής, τρόπο απαλλαγμένο από προκαταλήψεις και φορτίσεις.

Πρώτος υπεύθυνος ο Εθνάρχης Βενιζέλος, διότι θεώρησε ότι η συνοδοιπορία του με την Αγγλία θα εξασφάλιζε αίσιο τέλος στον «Μεγαλοϊδεατισμό» του. Δεύτερος υπεύθυνος ο βασιλεύς Κωνσταντίνος, διότι, παρ’ ότι διαισθάνθη την δόλια πολιτική της Αγγλίας, δεν διεφώνησε με την κυβέρνηση, αποτρέποντας την εκστρατεία στην Άγκυρα. Τρίτος υπεύθυνος οι βενιζελικές και αντιβενιζελικές κυβερνήσεις που ακολούθησαν από την Συνθήκη των Σεβρών και μετέπειτα, διότι εφάνησαν κατώτερες των περιστάσεων. Τέταρτος υπεύθυνος η θαλασσοκράτειρα Αγγλία, αλλά και οι άλλες Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, όπως η Γαλλία, η Ρωσία και η Ιταλία, διότι προέταξαν τα δικά τους συμφέροντα έναντι αυτών της φίλης και συμμάχου Ελλάδος.

Είναι αρκετές οι ομοιότητες με την σημερινή εποχή που θα επισημάνει ο αναγνώστης, μία εκ των οποίων είναι η εξόρυξις πετρελαίου. Τότε στην Μοσούλη, τώρα στην Ν.Α. Μεσόγειο.

Υ.Γ. Η Ιστορία γράφεται στον Παρατατικό. Το 1922 η Ιστορία διέφυγε από τους άνδρες που κρατούσαν τα ηνία της χώρας. Τόσο απλό και τόσο τραγικό.

Κώστας Σταματόπουλος «1922. Πώς φτάσαμε στην Καταστροφή». Εκδόσεις Καπόν.